Merhum Nezih Demirkent’in bir kelamı vardır: ‘Para kazanabilirsiniz lakin prestij satın alamazsınız.’ İktisat idaresi bugünlerde para kazanmadan ümidini büyük ölçüde kesti ancak bence bundan daha da değerlisi kurumlar ismine prestiji geri kazanma peşine düştü.
Bunu başarabilecek mi daima birlikte göreceğiz, lakin son açıklamalara bakarsanız gayenin bu olduğunu görürsünüz. Örneğin faiz kararı öncesi siyasetin faize karşı olduğunu belirtip, akabinde Merkez Bankası PPK’nın 475 baz puan faiz arttırması da bence bunun bir kesimiydi. Pek kimse bu oyundan tatmin olmadı o ayrı…
Son olarak Lütfi Elvan’ın açıklamalarına bakalım. Diyor ki: “Fiyat istikrarını sağlayacak siyasetleri ve araçları belirleme ve uygulama misyonu Merkez Bankası’na aittir. Merkez Bankası, şeffaflığı ve öngörülebilirliği artırarak önümüzdeki periyotta sade bir para siyaseti çerçevesi benimseyeceğini ilan etti.”
Artık burada samimiyetten sonuç almaya kadar her şeyi baktığınız pencereden sorgulayabilirsiniz. Aslında geçmiş devir uygulamalarını temel aldığınızda da herkesin buna hakkı vardır. Yeni periyoda ilişkin telaffuz mi aksiyon mi farklılaşacak ona da, her birlikte yaşayıp bakacağız.
Lakin çok net gözüken bir kabul var ki, Merkez Bankası’nın prestijiyle ilgili önemli bir meşakkat oluştuğu kabul edilmiş gözüküyor. Bu prestiji zedeleyenlerin kurtarmaya çalışması da elbette farklı bir paradoks. Adama o vakit sorarlar: Niçin bunu yaptınız?
Yani daha açık söylemek gerekirse, bu prestij aslında gerçekçi olmayan ve iktisat bilimini de zorlayan aksiyonların sonucunda düşürüldü. Faiz neden enflasyon sonuç tartışmasından, kelam ‘dinlemiyordu vazifeden aldım’ telaffuzuna kadar hepsi bunun bir kesimi.
Tekrar de bilakis hareketi sonuç alınması düşük ihtimal olsa da önemsiyorum. Zira bu tip kurumların kriz ortamlarında kıymetinin yüksek olduğunu düşünüyorum. O süreçte prestiji zedelenirken sıkça lisana getirdiğim bir münasebet vardı.
Merkez Bankası krizden çıkarken de bu ülkeye lazım. Çünkü bir ekonomik program uygulayacaksanız, orada bu programa inanacak insanların birisinin hakemliğine muhtaçlığı vardır ve o elbette bir kamu kurumu olmalıdır. Bunu kurumları art bahçe muamelesi yaparak elde edemezsiniz.
Pekala oyun ya da samimi diyelim ki Merkez Bankası’nın inandırıcılığı nispeten temin edildi. Kâfi mi? Merkez Bankası’nın beklenti anketlerinden yan yol arayan halinden vazgeçilmesine kadar bir dizi başlığı daha buna ek etmek gerekir.
Kâfi mi? Yetmez… TÜİK başta olmak üzere kamu datalarının inandırıcılığının oluşması için, baskının kaldırılıp, acı da olsa gerçeklerin ortaya dökülmesine imkan sağlanması da koşul. Yani bir prestij uğraşı veriliyorsa, bunu toptan yapmak lazım.
Bir kurumun prestijinin geri kazanılmasıyla, inandırıcılığını büyük ölçüde kaybetmiş bir iktisat idare anlayışının tekrar bir program uygulaması imkan dahilinde değildir. Türkiye’nin kronikleşmiş meseleleri var. İstenirse hepsi için bir tahlil sathına girilebilir.
Lakin hepsinin temelinde inandırıcılık gelir ki, iktidara yeni gelmiş üzere davranarak bu işin içinden çıkmak mümkün değildir. Zira herkes biliyor ki, 18 yıllık bir iktidarın silsile halinde zedelediği, son iki yılda çığırından çıkıp inandırıcılığın büsbütün yok olduğu bir prestij gerçeği vatandaş nezdinde kemikleşti.
İktisat idaresinin prestij peşinde olmasını anlıyorum ve bence yanlışsız bir noktadan işi ele alıyor. Fakat bagajındaki icraatlar ve ‘objektif olmaya ne kadar dayanacak’ sorusunun karşılığının bilinmezliği en büyük sorun.
Çetin Ünsalan: Sorunu aşmadık; öteledik
FÖŞ anlattı: TL Nasıl Kıymet Kazanır?
Cüneyt Akman-Meliha Okur: Uçurumun Kenarından Döndük! Artık Sıcak Soğuk Fark Etmez!
Hasret Derici Şengül: Esneklikten sadeleşmeye dönüş
Para Tahlil