İktisat Gazetecileri Derneği olarak DEİK ile birlikte ‘Ticari Diplomasi Yolculuğu’ başlıklı toplantılar dizisi başlattık. Böylelikle ihracat pazarlarındaki gelişmeleri iktisat basını olarak daha yakından takip etme ve sizlere taze bilgi aktarma fırsatımız olacak.
Her hafta salı günleri farklı bir ülkenin iş kurulu lideriyle bir ortaya gelerek o pazardaki gelişmeleri, riskleri ve fırsatları yakın takibe alacağız. Toplantı dizisinin birinci buluşmasını ise DEİK Lideri Nail Olpak ile gerçekleştirdik.
Toplantıda Olpak’ın tabirleri içinde en memnuniyet verici olanın amaçlananın dış ticaret istikrarı üzerine kurgulanmış yaklaşım olduğunu söylemem gerekir. DEİK Lideri, ülkelerle iş hacminin artmasından değil, istikrarlı bir dış ticaretin yakalanmasından kelam ediyor ki, bu bence sağlıklı olan yaklaşım.
Zira genel bakış açısı sıkıntıyı salt ihracat olarak görmek. Ne yazık ki bu çarpık bakış açısının çok büyük ziyanlarını gördük. Şayet dış ticareti ithalat ve ihracat ekseninde görmez, yalnızca sattığınıza odaklanırsanız, bugünkü üzere açık veren bir iktisat yaratmaktan öteki sonuç alamazsınız.
2021 yılında DEİK’in çalışma gündeminde neler var? DEİK Lideri bunu dört ana başlıkta topladı. Birincisi ABD’deki idare değişikliğinin tesirleri. İkincisi tedarik zinciri kavramındaki değişim; üçüncüsü Avrupa Birliği’ndeki yeşil mutabakat ve son olarak da sertleşen ticari bloklar.
Bu kıymetli, zira orada kongre üyeleri seçildikleri bölgeye karşı sorumlular ve hesabı da seçmenlerine verdikleri için yaratılacak iktisada dair hassasiyetleri bulunuyor. Şayet bunu iyi kullanabilirsek, kimi sıkıntıları başlamadan bitirebiliriz. Mümkün olur mu, göreceğiz. Fakat yaklaşım hakikat.
Ticari bloklar sıkıntısına gelince orada da yakın takip gerekiyor. Olpak’a nazaran dış ticaret açığının kapatılabilmesi için, özellikle Asya-Pasifik bölgesindeki ticareti dengeleyecek atılımlar yapılması kural. Çalışmaları da bu alanda ağırlaştırdıklarını belirtiyor.
Öbür iki başlığa gelince, bence en sıcak ve kritik problemler bunlar. Mesela tedarik zincirindeki değişim. Pandemi süreci içerisinde, özellikle gelişmiş ekonomiler tek bir tedarik noktasına bağımlılıktan kurtulmak ismine arayış içine girdiler.
Bu sıkıntı güya Türkiye’nin tüm sıkıntılarını çözecekmiş üzere bir yaklaşım var ki, daha evvel yazdığım üzere bu noktada büyük bir yanılgı içerisindeyiz. Gerek üretim metodolojisi, gerek ölçek farkı nedeniyle Çin’den kayan tüm siparişe gözümüzü dikmek yerine, ucuzcu sıfatı yemeden nitelikli eserlerle alabildiğimiz kadarını almaya öncelik vermek durumundayız. Aksi takdirde gereksiz kapasite yatırımları ve sermaye açığı nedeniyle elimizdeki bulgurdan da olabilir; önemli iflaslar yaşayabiliriz.
Hakikaten sıkıntının dışarıdan göründüğü üzere olmadığını Nail Olpak da lisana getirdi. Bence konuşmasındaki en değerli başlık buydu. Çin’in bugün düşük değil, orta teknolojiyi bırakma noktasına geldiğini ve yüksek teknoloji ile farklı bir modele koştuğunu belirtti.
Yani rakip dünkü ucuzcu Çin değil. Olpak bu yapısıyla Jenerasyon Yol Projesi kapsamında Çin’in kısa müddet içinde AB’ye ihracatını arttıracağına dikkat çekti. Bu her iki eserinden birini Avrupa’ya satan Türkiye için iyi haber değil. “Bugün için önümüze bir fırsat gelmiş olabilir, lakin bu değişimi dikkate alarak elimizde tutmalıyız” diyen DEİK Başkanı’nın uyarısı bence kıymetliydi.
Kelamın özü biz onlardan üretim kapalım derken, raylarla gelip pazarımızı ele geçirebilirler. Olpak da bu bahisteki ihtarını yüksek perdeden yaptı ve “Meseleyi yazgımız deyip seyredemeyiz, harekete geçmeliyiz. Türkiye’nin bu hususta iyi ders çalışması lazım” dedi.
Toplantıda DEİK Başkanı’nın çalışma alanı olarak bahsettiği ve önemsediğim ikinci kıymetli başlık ise AB’de devrede olan Yeşil Mutabakat. Çok uzun vakittir iklim krizi nedeniyle, etrafa hassas üretimden kullanılan güce kadar ders çalışmamız gereken bir alan olduğunu ve aksi takdirde kısa mühlet içinde müşterinin bunu önümüze satın alma kriteri olarak getireceğini anlatıp duruyorum.
Hakikaten hazır giyimden başlayan bir eğilimle, problemin son sürat endüstricinin önüne gelmeye başladığı görülüyor. Olpak da üç temel başlıkta bu alandaki DEİK yaklaşımını paylaştı. Dedi ki:
“Öncelikle bu bahiste endüstrimize yönelik farkındalığı artırmalı ve son anda muhatap olmasına mani olmalıyız. Avrupa Birliği’ndeki muhataplarımıza görüşmelerimizde çok net bir soru soruyoruz. Diyoruz ki, ‘şayet bu yeni bir tarife dışı mahzur olacaksa, açık konuşalım.’ Tüm bu süreci yönetirken de bir hususta dikkatli olmamız gerektiğini düşünüyorum. Sanayiciyi de erken bir yükle karşı karşıya bırakmamalıyız. Bu bir süreç ancak bugünden sanayicimize taşıyamayacağı yükleri verirsek, zati zorlandığı rekabeti olanaksız hale getiririz.”
Bence de sağlıklı bir yaklaşım. Göz arkası etmeden, ne ile muhatap olunacağı bilinerek, geç kalmadan lakin vakitsiz maliyetleri de üstlenmeden üç boyutlu bir bakış açısı ile idare kritik kıymet taşıyor.
Kısacası kelam Nail Olpak bugün projeksiyon bakımından itimat verdi. Fakat nasıl sonuç alacağız, onu daima birlikte yaşayıp göreceğiz. Zira teşhis kadar tedavi de değerli. Türkiye şayet bu sağlıklı bakış açısını bir de aklını başına alıp, envanterlerle ve gerçekçi, bilimsel bilgiye dayalı stratejilerle bütünleştirirse gerçek dal gerisini getirir.
Lakin tüm bu niyetler, DEİK dışındaki faktörlerle temeline bilimin konulmadığı, gerçekçilikten uzak, hamasi yaklaşımlara kurban edilirse, işte asıl o vakit çok yazık olur. Yaşayıp, göreceğiz….
Mehmet Öğütçü Fikir Buluşmaları’nda: Yeşil Mutabakat Nedir?
FÖŞ ve Mehmet Öğütçü: Yeşil AB’den Biden’a Türkiye’yi bekleyen riskler
Çetin Ünsalan: Atlar akıllanırken otomotiv
DAVOS 2021: Dünya, COVID ve iklim değişikliği nedeniyle “açlık salgını” ile karşı karşıya
@cetinunsalantv
Para Tahlil
