Israrla uygulanan tüketim iktisadının sonuçları, geldiğimiz noktada tam bir borç batağını önümüze koydu. Bu derece büyük borçlanmanın ve kazanmadan harcamanın sakıncalarını lisana getirdiğimiz yıllarda ‘borç yiğidin kamçısıdır’ diyerek karşılık verenler, bugün yiğidi borçta batırır noktaya ulaştırdılar.
Ne yazık ki para kesilince ve kasa boşalınca borçla yaşanamayacağını anlayanlar üretimi söylem etmeye başladı. Lakin ortadaki hasar çok büyük. O kadar problemli bir fotoğraftan kelam ediyoruz ki, kamudan bireylere kadar kimse işi döndürebilecek para bulamıyor.
Bu yapı, kamu gelirlerinden şirketlerin tahsilâtlarına kadar zincirleme olarak her başlığı olumsuz etkilemeye başladı. Günün sonunda da dönebilmek için yine borçlanamayan, borçlansa da yüksek maliyetlerle karşı karşıya kalınan bir gerçekle yaşıyoruz.
Çok uzun vakittir piyasadaki alacak / verecek zincirinin kırılması aslında sinyallerini veriyordu. Birinci evvel iflas ertelemelerle önemli bir ikaz gelmeye başlamıştı. Zira çabucak onun öncesinde bankalardaki tüketici borçlarındaki alacaklar sinyal veriyordu.
Daimi borçla yaşamaya çalıştırılan bu sistem de günün sonunda dolar kurundan faizlere, tahsilât sorunundan icralara kadar her şeyi zincirleme olarak tetikliyor. Piyasadaki nakit ıstırabı yalnızca iş yokluğundan kaynaklanmıyor. Bugünkü iş yokluğu, yarının sorunu olarak önümüze gelecek.
Bugün yaşanan, insanların alacaklarını tahsil edemediği için yapamadıkları ödemeler gerçeğinin yapıtı. Tablo şu: 810 milyar TL tüketici borcu 30 milyon adede koşan icra belgeleri realitesi… Finans dışı kesimlerin Ağustos 2020 itibariyle konum açığı 165 milyar 246 milyon dolar.
9 Ekim tarihi itibariyle ticari ve başka kredilerde takip fiyatı 132 milyar 207 milyon TL. Eylül itibariyle iktisadın toplamının ziyanı, yani memleketler arası yatırım durumu açığı eksi 365,5 milyar dolar. Rezervlerde düşülen eksi bakiye ve varlık fonundan boyutu her geçen gün artan açık ise işin açmaz noktası.
Tüm bu resme uzaktan baktığınızda ise sonuçlarını nasıl görüyoruz? Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın Ekim 2020 bilgileri, tahakkuk edilip tahsil edilemeyen 551 milyar TL’lik alacak gerçeğini önümüze koyuyor.
Merkezi idarenin brüt borç stoku ekim sonu itibariyle 2 trilyon TL’ye dayandı. Dikkatinizi çekerim eski parayla değil, yeni para söylemiyle, yani 6 sıfır atılmış haliyle 2 trilyon TL. Eski parayla ne olduğunu bulmak istiyorsanız, devamına 6 sıfır koyun.
Hani eski Bakan ‘dövizden bize ne’ diyordu ya, döviz borcunun toplam borç içindeki hissesi yüzde 58,3’e çıktı. Hazine’nin yurtiçinden döviz ve altın ile borçlanması da son sürat devam ediyor.
Kamunun borcu bu da, vatandaş çok mu farklı? 100 milyar dolara yakın finansal sisteme bir borçtan bahsederken, pandemi, işsizlik üzere etkenlerin de tetiklemesiyle düşünce dayanılmaz boyutlara ulaştı.
Metropoll araştırma şirketinin yeni bilgileri bize gösteriyor ki, halkın birikimi de yok, bahsedildiği üzere yastık altı yatırımı da… Zira her üç şahıstan ikisi gelirlerini yetiştiremediği üzere, yüzde 25,5’i temel gereksinimlerini karşılayamıyor. Yalnızca kira ve besinini karşılayabilenler ise yüzde 48,2.
Yani günün sonunda ‘borç yiğidin kamçısıdır’ demekle olmuyormuş. Borcun yiğidi ve bir ülke iktisadını batırdığı noktadayız. O vakit tekrar hatırlatalım. Ne demişti Atatürk?
“Çalışmadan yorulmadan ve üretmeden rahat yaşamak isteyen toplumlar; evvela haysiyetlerini, sonra hürriyetlerini, daha sonra da istiklâl ve istikbâllerini kaybetmeye mahkûmdurlar.”
Çetin Ünsalan: İktisat idaresi prestij peşinde
Türkiye’nin 3 Büyük Finansal Sıkıntısını Çözmek Zorundayız
Maliye vergi toplayamıyor
2021 bütçesinin %5’i KÖİ’lere akıtılacak
@cetinunsalantv
Para Tahlil
