Türk Sineması’ndaki ağa sinemalarını hatırlarsınız. Bugünün biraz mafyatik, bol silahlı, kelamda işadamı gösterilen ucuzluk akan zamane dizilerinden kelam etmiyorum. Nitekim toplumsal bir yaraya parmak basan, kırsalda yaşanan hikayeleri anlatan yapıtları hatırlatıyorum.
Türkiye’nin gerek sosyolojik, gerekse ekonomik manada en büyük sorununa işaret ediyorlardı. Hatta toplumsal şuur açısından da kesinlikle toprak reformuyla ortadan kaldırılması gereken bir sistemi anlatıyorlardı.
Pekala bu sistemde kurgu ne üzerine hayata geçiyor? Ağa-maraba temelli, lakin aslında borçlandırma ve köle olarak çalıştırırken, akıl şuurunu de elden alma üzerine oluşturulmuş bir yapı. Yani sömürülebilir ve yönetilebilir insanlar…
Artık bu stil sinemaları fazla görmüyoruz. Neden? Zira uğraş edilmesi gereken bu yapı, Türkiye’nin geneline yayıldı. Hem de kredi verme reklamının ardına gizlenerek… Kredi niçin alınır?
İş insanı iseniz, bir yatırım yapıp, işinizi geliştirmek ve daha sonra elde edilecek katma pahayla geri ödeyerek dış finansman kullanmak için… Bireyseniz bir edinimde bulunacaksınızdır; toplu paranız yoktur. Kredi kullanır ve geliriniz içinde bu maliyeti bölüştürerek aslında günün sonunda elde ettiğinizle tasarruf etme bahtına erişirsiniz.
Türkiye’de bu türlü mi oluyor? Hayır… Kredi bir batışın temelini atıyor. Tıpkı sineması Osmanlı’da da gördük. İnsanlara refah yaratamayınca borçlandırıp, direktörün tekniği olarak kullanılıyor.
Yalnızca ağalar yerini bankalara ve ilgili kamu kurumları üzerinden iktidarlara bıraktı. Geldiğimiz noktada ya günlük muhtaçlığını gidermek ya da borcunu borçla çevirmek için krediye başvuran bir yapı oluştu.
Ekonomiyi bildiğini sav edenlerin bir ülkeyi ve insanlarını felakete götürdüğü bu sistem hala sürdürülmeye çalışılıyor. Bu nedenle bankalar hacizli konut, traktör, fabrika, AVM üzere bir dizi başlığın bekçisi haline geldiler.
Bunun en açık ispatı tüketici borcu… 2002 yılında tüketicilerin tüm finans bölümüne toplam borcu 6,5 milyar TL iken, günümüzde 950 milyar TL hududuna dayandı. Çiftçilerin 2003 yılındaki borçları 2,5 milyar iken, bugün 180 milyar TL’ye ulaştı.
Son 12 yılda çiftçi sayısı yüzde 48 azaldı. Ekilen tarım alanları 18 yılda yüzde 12,3 geriledi. Yılda 16 milyar dolarlık ziraî eser ithalatı yapar noktaya geldik. 4 milyon 300 bin esnaf ve KOBİ’nin borcu 939 miyar TL’ye ulaştı. 57,2 milyar TL’ye karşılık gelen borçla 280 bin KOBİ takipte…
Ülkede 22 milyon 98 bin icra evrakı bulunuyor. Türkiye Bankalar Birliği bilgilerine nazaran 2020 Mart – 2021 Mart ortasında borç yüzde 36 arttı. Bankaların alacağının hatırı sayılır ölçüsünü muhtaçlık kredileri oluşturuyor.
Bu ortada yapılan özelleştirmeler, kullanılan fonların yerine konulmayan paralar ve hala satıp savarak günü kurtarma mantığı da olanca süratiyle devam ediyor. Sizce bunlardan ders aldık mı?
Memleketler arası Finans Enstitüsü’nün Türkiye Raporu bize gösteriyor ki, mayıs ayının ikinci yarısından itibaren ön bilgiler yeni bir kredi genişlemesinin sinyallerini ortaya koyuyor. Yani tekrar kredi ismi altında borca batmışı borçlandırmak. Elbet daha yüksek faiz oranlarıyla…
Bu yapının sürdürülemez olduğu işsizlikten enflasyona kadar her kademede karşımıza çıkıyor. Çıkmasın diye de TÜİK eliyle bilgiler makyajlanıyor. Daha berbatı bu tenkitler bile görmezden geliniyor.
Borç başının ders almazlığı olanca süratiyle devam ediyor ve bizi bir felakete sürüklüyor. Zira durum Türkiye’de yalnızca firmalardan ve vatandaştan ibaret değil. Kamu da birebir sistemle hayatını idame ettirmenin telaşına düşmüş vaziyette. Tırım tırım para arıyor.
Bu gidişat bizi iyi bir noktaya götürmüyor. Nereden mi biliyorum? Öncesi de var ya, siz Balta Limanı Anlaşması’nı milat kabul edip sonrasında yaşanan gelişmelere bakın. Göreceksiniz…
[email protected]om
Ümit Özlale yazdı: Esencılıs’tan Maraş’a: Türkiye’de Emeğin Serencamı
FÖŞ anlattı: Her yanımızdan borç fışkırıyor
Kaya Özyürek: Gerçekten, Nerede Bu 10 Trilyon Dolar?
Para Tahlil