Borsa İstanbul, yılbaşından bu yana 500 bine yakın yeni yerli ferdî yatırımcının geldiği pay senedi piyasasında derinliğin artırılması, mağduriyetlerin önlenmesi ve aktif bir piyasa işleyişinin sağlanması için tarihi kararlara imza attı.
Hisse piyasasının yapısı sadeleştirilerek süreç görme kriterleri yine belirlenirken, son periyotta sert fiyat hareketlerinin yaşandığı halka açıklık oranı düşük şirketlere de 1 Ocak 2021’e kadar müddet tanındı. Manipülatif süreç yapanlara verilen para cezaları da rekor oranda yükseltildi.
SADE PAZAR YAPISI
Yeni pazar yapısında, süreç temelleri açısından farklılıkların net olduğu Yıldız Pazar, Ana Pazar, Alt Pazar, Piyasa Öncesi Süreç Platformu ve Yakın İzleme Pazarı olurken, düzenleme, bağlantılı tüm süreç asılları ile 1 Ekim 2020’de devreye alınacak. Pay senedi piyasasında hali hazırda kullanılmakta olan Yıldız Pazar Küme 1-Grup 2 ve Ana Pazar Küme 1-Grup 2 formundaki ikişer kümeli ayrım kaldırıldı. Yıldız Pazar Küme 1 ve Yıldız Pazar Küme 2 Yıldız Pazar olarak, Ana Pazar Küme 1 Ana Pazar olarak ve Ana Pazar Küme 2 Alt Pazar olarak değiştirildi. Gelişen İşletmeler Pazarı Alt Pazar ile birleştirildi.
EŞİK KIYMET YÜKSELTİLDİ
Pazar ayrıştırmasında Borsa İstanbul şirketlerinin artan piyasa bedelleri ve likiditesi gözetilerek eşik kıymetler daha üst çekildi. Sağlıklı fiyat oluşumu açısından çok değerli olduğu bedellendirilen halka açıklık oranında Borsa İstanbul artık hem Yıldız hem de Ana Pazar şirketlerinde yüzde 10 üstü düzey arayacak ve imtiyazlı hisselere yönelik bir kriter eklenecek. Halka açık şirketlerde birebir haklara sahip tek küme hissenin ülkü olduğu vurgusuna istinaden Borsa İstanbul başlangıç olarak halka açıklığı çok yüksek hisselerde eşitliği teşvik eden bir değerleme kriteri daha getiriyor.
Evvelden Gelişen İşletmeler Pazarı’nda tek fiyat sistemiyle süreç gören şirketler artık Alt Pazar’da daima müzayede biçiminde süreç görecek. Birebir vakitte likiditenin sonlu olabildiği bu pazarda sert fiyat hareketlerine pürüz olacağı kıymetlendiren süreç temelleri ve bilgilendirme ihtarları kullanılarak yatırımcılara rehberlik yapılacak.
DÜŞÜK HALKA AÇIKLIĞA MÜDDET
Sağlıklı fiyat oluşumu açısından kıymetli bir kriter olan fiili sirkülasyon oranı yüzde 5’in altındaki şirketlere bu oranı yüzde 5’in üzerine çıkarmaları için 1 Ocak 2021’e kadar müddet verildi. Şirketler bu tarihe halka açıklığı artırmazsa hisseleri Piyasa Öncesi Süreç Platformu’nda süreç görmeye devam edecek.
Fiili sirkülasyondaki hisselerinin piyasa kıymeti 750 milyon liradan büyük ve likidite kriterinde bir seviyeyi tutturan hisseler öteki tüm kriterlere bakılmaksızın Yıldız Pazar’da süreç görecek. Fiili sirkülasyondaki hisselerinin piyasa kıymeti 30 milyon liradan büyük ve temettü getirisi yüzde 10’dan büyük Alt Pazar hisseleri Ana Pazar’a yükseltilecek. Borsada süreç görecek şirketler için aranan kota alma kaidelerinden halka arz edilen hisselerin taban piyasa pahası koşulu, Yıldız Pazar için 150 milyon TL’den 200 milyon TL’ye yükseltilirken, Ana Pazar için aranan kural 50 milyon TL olarak bırakıldı.
BUYRUK İPTALİ YALNIZCA YILDIZ PAZAR’DA
– 1 Ekim’den itibaren, Açılış Seansı’nın son 5 dakikasında buyruk iptali ve bu seansa piyasa buyruğu gönderme imkânı yalnızca Yıldız Pazar paylarında olacak. Ana, Alt, Yakın İzleme Pazarı (YİP) ve Piyasa Öncesi Süreç Platformu’nun ( PÖİP) açılış seanslarına piyasa buyruğu gönderilemeyecek ve bu seansın son 5 dakikasında buyruk iptali olmayacak.
– Tek fiyat buyruk toplama müddetinde bilgi yayınları yalnızca Yıldız ve Ana Pazar paylarında gerçekleşecek. Alt Pazar, YİP ve PÖİP paylarının tek fiyat buyruk toplama müddetinde bilgi yayın kısıtlaması yapılacak.
– Fiyat marjları Yıldız Pazar için %20, Ana Pazar için %15 ve başka pazarlar için %10 olacak. Lakin Borsa İstanbul tarafından fiyat oynaklıklarının önüne geçmek için getirilen Yıldız ve Ana Pazar paylarındaki yüzde 10 fiyat marjı uygulaması hala yürürlükte bulunuyor.
– Yeni düzenleme ile Yıldız ve Aana Pazar payları, kredili süreç ve açığa satışa bahis olabilecek. Alt Pazar, YİP ve PÖİP payları kredili sürece ve açığa satışa mevzu olamayacak.
– Alt Pazar, YİP ve PÖİP’de süreç gören paylar için Brüt Takas uygulanacak. Mevcutta yalnızca PÖİP payları için Brüt Takas uygulanıyordu.
– 1 Ekim’den itibaren, Yıldız, Ana ve Alt Pazar “sürekli müzayede”; YİP ve PÖİP ise günde 5 defa “tek fiyat” ile süreç görecek. Gelişen işletmeler Pazarı’nda süreç gören paylar 1 Ekim’den itibaren Alt Pazar’a dahil olacağından bu paylar de daima müzayede sistemi ile süreç görecekler.
TOPLUMSAL MEDYA CEZALARI DA ARTIRILDI
Sermaye Piyasası Konseyi (SPK), borsa faaliyetlerine ait yol ve temelleri düzenlediği yönetmelikte yer alan “Disiplin cezalarının çeşitleri”, “Disiplin cezalarını gerektiren fiiller” ve “cezanın belirlenmesine ve uygulanmasına dair genel hükümler” kısımlarında değişiklik yaptı. Süreç yapma yetkisi verilenlere ve/veya temsilcilerine verilecek disiplin cezalarındaki para cezasında üst limit artırıldı. Daha evvel “10 bin TL’den 50 bin TL’ye kadar para cezası”, yeni değişiklikle birlikte “10 bin TL’den 5 milyon TL’ye kadar para cezası” olarak düzenlendi. Yönetmelikte disiplin cezalarını gerektiren fiillere yeni fıkralar eklendi. Bu fiiller kitle irtibat araçlarını kullanarak sermaye piyasası araçları hakkında palavra, yanlış ve aldatıcı yorum ve tavsiyelerde bulunmak, toplumsal medya aracılığıyla yahut üyelik bazlı çevrimiçi kapalı kümeler üzerinden, sermaye piyasası araçlarının fiyatları, fiyat değişimleri ile arz ve taleplerine ait palavra, yanlış ve aldatıcı izlenim uyandırmak suretiyle yatırımcıları yönlendirmeye çalışanlarla işbirliği yapmak yahut bu gayeyle kurulan yahut bu hedefle faaliyet yürüten üyelik bazlı çevrimiçi kapalı kümelere üye olmak olarak sıralandı. Ayrıyeten bu fiillerin gerçekleştirilmesi halinde verilecek para cezası meblağı da 50 bin TL’den az olamayacak.
SIHHATSIZ FİYAT OLUŞUMU ÖNLENECEK
Pazarların gruplandırılmasında sadeleşmeye gidildiğini belirten Tera Yatırım Ekonomisti Enver Erkan, “Hisselerde oluşabilecek sert hareketlerin önüne geçmek, yatırımcıyı korumak, sağlıklı fiyat oluşumunun sağlanması ismine değerli adımlar atıldı. Fiili dolanımı yüzde 5’in altında olan şirketlere de yıl sonuna kadar bu oranı yükseltmeleri, aksi takdirde Piyasa Öncesi Süreç Platformu’nda tek fiyat tekniğiyle, brüt takas ve açığa satış yasağı ile süreç görecekleri uyarısı yapıldı. Bu şirketler fiili deveran oranlarını artırmak için ortak satışı yahut yeni hisse ihracı yapabilir. Borsa İstanbul’un attığı adım likiditesi düşük pay senetleri için pozitif” değerlendirmesinde bulundu.
Oktay ÖZDABAKOĞLU
sabah.com
Para Tahlil
