Türkiye genelinde 34,5 milyondan fazla yurttaşın başta bankalar olmak üzere finansal kuruluşlara 906 milyar TL meblağında ferdi kredi borcu bulunuyor. Son beş ayda ferdî kredi borçlu sayısında 423 bin artış oldu. Borçluluk artarken, borsada yapılan kredili pay alımlarındaki artış da dikkat çekiyor.
Bankalar, genelde bayram öncesi “bayram kredisi” ismi altında tüketicilere aylık gelirlerinin 10 katı hatta bazen daha fazla fiyatta “anında kredi” kullanım fırsatı sunuyorlar. Bu krediler şartları prestijiyle üç ay ertelemeli olabiliyor. Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi tarafından bayramın çabucak öncesinde açıklanan Mayıs 2021 periyoduna ait rapora nazaran, toplam nakdi kredi meblağı 4 trilyon TL’yi aştı. Bankalar ve öbür finansal kuruluşlar eliyle dağıtılan kredi fiyatı 4 trilyon 50 TL’ye ulaşırken, takibe düşen yani batık kredi meblağı da 175.2 milyar TL oldu. Geçen yıl mayıs devrinde bu fiyat 183.8 milyar TL’ydi.
FAİZ ARTINCA KULLANIM DÜŞTÜ
Geçen yıl mayıs devrinde toplam kredi büyüklüğünün 3 trilyon 311 milyar TL olduğu dikkate alındığında oransal manada yüzde 22.3’lük, fiyat olarak da 739 milyar TL’lik bir kredi genişlemesi kelam konusu. Üstelik bunun 330 milyar TL’si yani yaklaşık yüzde 45’i son beş ayda oldu. Ferdî krediler tarafındaki gelişmelere baktığımızda, son beş ayda 566 bin kişi daha bankalardan kredi kullandı. Böylelikle kredi borçluların sayısı 34 milyon 536 bine çıktı. Ferdi kredilerin toplamı 906 milyar TL’ye dayandı. Son beş ayda yalnızca bankalar kanalıyla kullanılan ferdî kredi fiyatında yaklaşık 35 milyar TL’lik artış oldu.
Konut kredisi ve konut kredisi kullanan kişi sayısı son beş ayda azalırken, taşıt kredilerindeki risk iştahının sürdüğü görülüyor. Taşıt kredisi fiyatı son bir yılda yüzde 93.5 oranında artarak 48.2 milyar TL’ye çıktı. Yüklü kredi artışının ise gereksinim tarafında olduğu görülüyor: son beş ayda 423 bin kişi bankalardan muhtaçlık kredisi kullandı. Kredi faizlerinin arttığı mart ayından sonraki iki ay ise bu sayı 32 bin kişi azaldı.
KART BORÇLARINDA ARTIŞ SÜRÜYOR
Merkez Bankası siyaset faizinin yüzde 19 olduğu ortamda, kredi faizleri yüzde 20’lerin üzerindeyken ve artan hayat pahalılığı da dikkate alındığında bu çekilen kredilerin fiyatlı bölümlerce geri ödenebilmesi sıkıntı görünüyor. Fiyatlı bölümlerin gelirlerinin azaldığı salgın iktisadı ortamında, kelam konusu borçların, daha evvelki devirlerde gördüğümüz üzere bir öteki kredi ile kapatılmaları yahut yapılandırılmaları kelam konusu olacak. Bunun yanında son iki ayda kişisel muhtaçlık kredisi kullanımı azalırken, kredi kartı borcundaki artış ise sürdü.
Geçen yıl sonunda 143.8 milyar TL olan toplam kredi kartı borcu fiyatı mayıs sonunda 155.3 milyar TL’ye çıktı. Rapora nazaran Türkiye’de 28.3 milyon kredi kartı borçlusu var. Geçen yıl mayısta kredi kartı batık oranı yüzde 7 iken bu yıl yüzde 4’e geriledi. Bunda salgın devrinde kullandırılan uygun faizli tüketici kredileri ile kredi kartı borçlarının kapatılmasının tesirli olduğu varsayım ediliyor.
KREDİLİ SÜREÇ YÜZDE 200 ARTTI
Risk Merkezi bilgilerini incelerken gelen yeni bir rapor öteki bir tehlikeyi gözler önüne serdi. Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği (TSPB) tarafından açıklanan aracı kurumların 2021 yılı birinci çeyrek datalarına nazaran, aracı kurumların müşterilerine kullandırdığı kredi bakiyesi, artan yatırımcı ilgisiyle 2020 yılının ikinci çeyreğinden itibaren süratle büyüdü. TSPB datalarına nazaran, Mart 2020’de 2.6 milyar TL olan yatırımcıların kullandığı kredi hacmi, yüzde 200 oranında artarak Mart 2021 sonu prestijiyle 7.9 milyar TL’ye çıktı. Bilgiler, kredi kullanan yatırımcı sayısının ise birebir periyotta pay senedi yatırımcı sayılarındaki artışa paralel olarak yüzde 143 artarak 29 bin bireye ulaştığını gösterdi. Risk Merkezi datalarına baktığımızda son 12 ayda dallar prestijiyle en fazla kredi hacmi artışının yüzde 39 ile finansal aracılık hizmetleri bölümünde olduğu görülüyor. Bunun yanında batık kredi meblağı artışı da yeniden yüzde 39.1 ile bu dalda.
SADE VATANDAŞ DA YÖNELDİ
TSPB’nin raporuna nazaran kredili süreç yapan hesap sayısı ise bu yılın birinci üç ayında 29 bin 299 oldu. 2019 yılında bu sayı 11 bin 895’ti. Çeşitli aracı kurum çalışanları ile görüştüğümüzde, son devirde borsaya artan vatandaş ilgisine işaret ederek, küçük yatırımcıların da kredili süreç yapmaya başladığını tabir ettiler. Durumun yalnızca Türkiye’ye has olmadığını, dünyada da bu istikamette bir eğilimin olduğunu belirten aracı kurum çalışanları, kurumların da kredili süreç yapan müşteriyi kurul yararı daha yüksek olduğundan tercih ettiğini belirttiler. Elbette kredili süreç yapanların sayısı borsadaki yüz binlerce yatırımcıyı dikkate alındığında oransal manada az. Fakat halihazırda ülkedeki borçluluk oranı artıyor. Pay senedi piyasalarındaki kredili süreçler de buna ek katkı sunuyor.
Muharrir: Recep Erçin
Müellifin müsaadesiyle Aydınlık’tan tekrar yayınlandı
FÖŞ anlattı: Her Yanımızdan Borç Fışkırıyor!
Faik Öztrak: Türk Lira’sı uçurumun kıyısında!
CHP’li Burhanettin Bulut: “409 bin kişi daha bankaların kara listesine alındı”
Para Tahlil
