İkinci karantina devrine ağır bir yara ile giriş yapan işletmeler ve milyonlarca çalışan, hem açlık hem de iflas riski ile karşı karşıya. Bölüm temsilcileri yeni kapanma devrinde ayakta kalabilmek için Avrupa’dakine benzeri halde yeni bir paket bekliyor.
Türkiye coronavirüs salgında süratle ikinci dalganın tesiri altına girerken, evvelki akşam açıklanan yeni önlemlerle birlikte, 2 milyon çalışan açlık mı sıhhat mı ikilemine düşürüldü. Pandemi önlemleri kapsamında rastgele bir sektörel takviye olmadan alınan kısıtlama kararları ile kafe, restoran ve yeme içme yerleri yalnızca paket servise açık hale getirilecek. Emsal bir kapanma kararını geçen haftalarda alan AB üyesi ülkeler bu paralelde işletmelerine milyarlarca Euro’luk dayanak paketi de açıklamıştı. Türkiye’de yaklaşık sayısı 400 bin olan yeme içme bölümündeki esnaf ve işletmeler ise zincirleme iflas tehlikesi ile karşı karşıya.
10 ÇALIŞANDAN 1’İ
2019’u 110 milyar TL’lik ciro ile kapatan kesim, 2020’de yüzde 70 küçülürken, kimi işletmelerin ikinci kapanma kararı ile çalışanlarını fiyatsız müsaadeye göndermeye başladığına dikkat çekiliyor. Birinci dalgada 75 gün kapanan bölümde ikinci dalgadaki kapanma müddetine dair genelgede rastgele bir bilgi yer almıyor. Kararın ortalama 2 milyon çalışan ile Türkiye’nin toplam çalışan nüfusunun yüzde 10’ununu etkilemesi bekleniyor. Beyoğlu esnafı gelinen noktayı “Sabah, vergi yapılandırması, akşam işyerlerimizin kapatıldığı haberi veriliyor. Âlâ, hoş, yapılandırdınız. Ancak dükkanı kapattınız! Nasıl ödeyeceğiz?” yorumu ile toplumsal medyadan özetlerken, nakit dayanağı olmadan bu dalganın atlatamayacağı belirtiliyor.
YENİ DAYANAK KURAL
Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu Lideri Bendevi Palandöken, yaklaşık 400 bin işletme ve esnafın bu karardan olumsuz etkileneceğine dikkat çekerken, “Bu insanlara en azından bir fiyat verilmesi lazım. Bu işletmelerin ayakta kalmasını finanse edecek yeni bir takviye paketi şart” açıklamasını yaptı. Bu noktada bilhassa kira dayanağının büyük kıymet taşıdığına işaret eden Palandöken, doğalgaz, elektrik üzere faturaların da esnafı sıkıntı durumda bıraktığını ve bu ödemelerde dayanağa muhtaçlık durulduğunu aktardı.
KEFEN PARASI BİLE BİTTİ
Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği Lideri Ramazan Bingöl kesimin ikinci karantinaya sıfırı tüketerek girmek zorunda kaldığını vurguladı. Bingöl, “Birinci dalgada, herkesin elinde bir azık vardı; kefen parası diye tabir edebileceğimiz. Devlet takviyeleri vardı, KGF kredileri ve kısa çalışma ödenekleri büyük yarar yarattı. Fakat ikinci dalga çok daha sorunlu, herkes elindeki parayı bitirdi” diye konuştu. Bingöl, birçok işletmenin paket servis imkanı olmadığını, dalın paket serviste yüzde 30’luk bir kapasitesi olduğunu ve 2020’deki kaybın yüzde 70’lere ulaşacağına işaret ederek, başta kira takviyesi olmak üzere sigorta prim ödemelerinin ötelenmesi üzere araçlara muhtaçlık duyulduğunu aktardı.
AVRUPA’DA İŞLETMELERE CİRO BAZLI TAKVİYE
Avrupa ülkeleri karantina ilan ederken kapanan işletmeleri için eşzamanlı takviye paketi açıklıyor. Almanya’da başta restoranlar olmak üzere ikinci dalgada kapalı kalması öngörülen işletmelere takviye için 10 milyar Euro’ya varan mali kaynak ayrıldı. Yardımda 2019 ciroları baz alınacak. Fransa’da ise 1 ay sürecek olan tam karantina için 15 milyar Euro’luk bir mali takviye ayırdıldı. İngiltere’deki yeni takviyeden de ortalarında restoranlar, barlar ve gece kulüplerinin de bulunduğu yüz binlerce işletme yararlanabilecek.
İŞYERİ KAPANAN KAHVECİ ESNAFI KÖŞEYE SIKIŞTI
Coronavirüs ile çaba kapsamında alınan yeni tedbirler çerçevesinde kapanmalarına karar verilen kahvehane, kıraathane, kır bahçesi, internet kafe, elektronik oyun salonu, bilardo salonu, lokal, çay bahçesi işletme ve çalışanları “Bizim halimiz ne olacak?” diye sordu. Aydın Kahveciler Esnaf Odası Lideri Uğur Ambarlı, hiç vakit kaybedilmeden iş yerleri kapanan esnaflar ile yanlarında çalıştırdıkları çalışanlara acil takviye yapılmasını istedi. Pandeminin başladığı periyotta işyerlerinin bir buçuk ay kapandığını, ayakta kalmak için bir üyelerinin o devirde kredi aldığını hatırlatan Ambarlı, “Alınan 25 bin TL’lik kredilerin geri ödeme vakti geldi. Artık o kredileri ödeme bahtımız yok” diyerek kredilerin bir yıl faizsiz ertelenmesini önerdi.
VERGİ VE KREDİ ÖDEMELERİ NASIL YAPILACAK?
Borç vadelerinin geldiğini belirten Eskişehir Lokantacılar Oda Lideri Bahar Bilen, “Vergiler şu anda tahakkuk etti. Daha evvelce kullandığımız 25 binlik takviye kredilerinin de ödemeleri tahakkuk etti. Onlar da devam ediyor. Patronlarımız çok sıkıntı durumda. Stopaj üzere vergilerimizin ötelenmesini istiyoruz” dedi. Bursalı lokanta işletmecisi Hasip Kıran ise tam toparlanmaya başladıkları periyotta yine kapatıldıklarını belirterek, “Lokantalar, kafeler, kıraathaneler, kapanacak. AVM, çarşı, pazar açık olacak. Güya günah keçisi bizmişiz gibi” tabirini kullandı.
MARKETLERE TALEP ARTACAK
Genelge ile marketlerin çalışma saatlerine de bir ölçü kısıtlama gelirken, talepte yaşanacak artışın bu alanda rastgele bir sorun yaratmaması bekleniyor. Türkiye Perakendeciler Federasyonu Lideri Ömer Düzgün, salgın tedbirlerinin kendi alanlarında büyük bir olumsuzluk yaratmasını beklemediklerini lisana getirerek, Türkiye genelinde Covid-19 sebebiyle getirilen yeni kısıtlamaların perakende kesiminde tedarik kısmını etkilemeyeceğini söyledi. “Restoranların kapanması marketlerdeki besin talebini artıracaktır” diyen Düzgün, mümkün talebin bir evvelki kısıtlamalarda olduğu kadar fazla olmayacağını lisana getirdi.
Sayime BAŞÇI, Latif SANSÜR
Kaynak: sozcu.com.tr
Para Tahlil
