» ABD ulusal gelirinin % 25,4’ünü
» İngiltere ulusal gelirinin % 16,3’ünü
» Almanya ulusal gelirinin % 11’ini
» Türkiye ulusal gelirinin % 1,1’ini Covid ile gayrete ayırdı. Salgında ülkeler vatandaşlarına ne kadar yardımda bulunuyor?
Türkiye, yarın akşam itibarıyla tam kapanma dönemine geçiyor. İçişleri Bakanlığı genelgesine nazaran, üretim, imalat, sıhhat üzere alanlarda istisna tutulan kuruluşlar hariç, tüm iş yerleri faaliyetlerine orta verecek.
Birebir genelgede tam kapanmadan etkilenecek bilhassa esnaf ve dar gelirlilere yönelik bir ekonomik yardım planının açıklanmaması tenkitlere neden oldu.
Dünyada tam ya da kısmi kapanma uygulanan birçok ülke, gelir dayanağı, nakdi yardım ve vergi indirimi üzere uygulamalarla mağduriyetleri gidermeye çalışıyor.
Pekala hangi ülke nasıl ve ne kadar ekonomik dayanak veriyor?
ABD
ABD Lideri Joe Biden, misyona geldikten sonra Ocak ayında 1,9 trilyon dolarlık bir ekonomik teşvik paketi imzaladı. Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) bilgilerine nazaran ABD ulusal gelirinin yüzde 25,4’ünü bu yardımlara ayırdı.
Teşvik paketi kapsamında ailelere toplam 1 trilyon dolar yardım dağıtılırken, tüm Amerikalılara kişi başına 1400’er dolar veriliyor.
Konut, besin ve sıhhat yardımının yanında, çocuklu ailelere vergi indirimi de yapılıyor.
Koronavirüs kısıtlamaları sonrası ülkede 11 milyondan fazla insan işsiz kalmıştı.
İngiltere
Ulusal gelirinin yüzde 16,3’ünü yardımlara ayıran İngiltere’de en çok bilinen gelir dayanağı uygulaması, fiyatsız müsaade planı.
Bu plan ile pandemi nedeniyle çalışamayacak durumda olanların, çalışamadıkları saatlere nazaran maaşlarının yüzde 80’ini devlet karşıladı.
Ayda en fazla 2 bin 500 sterlin maaş takviyesi verildi.
Sistem özetle şöyle: Patron çalışana maaşını vermeye devam ediyor, çalışanın gelirinden vergi kesiliyor. Lakin kişi, yardımdan yararlandığı süreçte aslında şirketin bir çalışanı durumunda olmuyor. Çalışanın bu yardım sona erdikten sonra da işine devam etmesi de garanti değil.
Öte yandan hükümet paket servisle sınırlanan kafe ve restoranlardan yemek alınmasını teşvik etmek için “Dışarıda ye, yardım et” sloganıyla bir proje yürüttü, bu işletmelerin müşterilerine yaptığı yüzde 50 indirimi karşılamayı kabul etti.
İngiltere’de özgür meslek sahibi 600 binden fazla şahsa de bir gelir dayanak planı sunuldu fakat istenilen sonuç alınamadı. Cirosunun yüzde 30 ya da daha fazlasını kaybeden işyerlerine kârının yüzde 80’ine kadar hibe verilebiliyor.
Aralık ayında getirilen son kısıtlamalar Nisan ayından itibaren kademeli bir biçimde kaldırılmaya başlandı. 12 Nisan’da tedbirler gevşetilerek mağazalar, kuaförler, spor salonları ve kütüphaneler de tekrar açıldı, restoranlar ve publar açık hava alanlarında hizmet vermeye başladı. 21 Haziran prestijiyle tüm dalların faaliyete geçmesi bekleniyor.
İngiltere hükümeti 9 milyondan fazla insanın yararlandığı bilinen planı, kademeli olağanlaşma sonrası, Eylül ayına dek uzattı.
Almanya
Almanya’da koalisyon hükümeti pandeminin başlangıcından bu yana 156 milyar euro, 130 milyar euro ve 60 milyar euro bedelinde üç mali teşvik paketi açıkladı. Ülkede ulusal gelirin yüzde 11’i yardımlara ayrıldı.
eşvikler kapsamında besin eserlerinde KDV oranı yüzde 7’den yüzde 5’e çekildi. Tüketimi artırma maksadıyla katma paha vergisi süreksiz olarak yüzde 19’dan 16’ya düşürüldü.
“Herkes için bir teşvik paketi” sloganıyla salgından etkilenen ailelere, işsizler, yaşlılar ve gençlere ek mali dayanak veriliyor. Küçük işletme sahipleri ve özgür meslek çalışanları da 50 milyar euroluk yardımdan yararlanıyor.
Şubat ayında ailelere çocuk başına daha evvelki 300 euroluk yardıma ek, bir seferlik 150 euro yardım yapılacağı açıklandı. Sanat ve sanatkara dayanak için bütçeden 2 milyar euro ayrıldı.
Rusya
Ulusal gelirinin yüzde 2.9’unu mali teşviklere ayıran Rusya’da ekonomik teşvik paketi kapsamında farklı uygulamalar var.
İşsizlik yardımının 5 ay mühletle taban fiyat seviyesine çekilmesi, karantinadakilere hastalık müsaadesi ve mali yardım verilmesi, çocuklu ailelere bir seferlik nakit yardımlar, en çok etkilenen kesimlere devlet yardımları ve vergi erteleme bunlardan kimileri.
Son olarak işsizlere yardım 8 bin rubleden (107 dolar) 12 bin 130 ruble (162 dolar) olan taban fiyata çıkarıldı.
Hindistan
Hindistan Başbakanı Narendra Modi, 2020’de salgının ekonomik tesirleriyle gayrette, 20 trilyon rupilik (265 milyar dolar) birinci takviye paketini açıkladı. Ülkede mali yardımlar ulusal gelirin yüzde 3,1’i düzeyinde.
Paket kapsamında yeni tesisler için vergi indirimi ve yabancı şirketler için yatırımcıları özendirici teşvikler ile küçük işletmelere kredi dayanağı üzere tedbirler alındı.
Hindistan hükümeti Kasım ayında 35 milyar dolarlık mali teşvik paketini de duyurdu.
Göçmenler, çiftçiler ve sokak satıcıları başta olmak üzere dar gelirlilere özel yardımlar belirlendi. 8 milyondan fazla çiftçiye 26,25 dolar yardım verileceği açıklandı.
Ülkede fakirlere her ay 5 kg buğday yahut pirinç yardımı, emekli, engelli ve dullara 13 dolar, bayanlara 19,6 dolar direkt nakit yardımı yapılıyor.
Hindistan hükümeti ve Dünya Bankası, Aralık ayında fakirlere takviye için 400 milyon dolarlık yardım projesine imza attı.
Türkiye
Türkiye’de hükümet Mart 2020’de 100 milyar TL’lik “Ekonomik İstikrar Kalkanı” isimli teşvik paketini açıkladı.
Paket kapsamında kısa çalışma ödeneği ile üretime orta veren işyerlerinde çalışanlara süreksiz gelir takviyesi, muhtaçlık sahibi ailelere 2 milyar TL’lik bir kaynak transferi, fiyatsız müsaadeye ayrılan, kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan yahut işten çıkarıldığında işsizlik ödeneğine hak kazanamayan personellere günlük 39,24 TL dayanak üzere yardımlar belirlendi.
Toplumsal takviyeler kapsamında hanelere Ağustos 2020’den itibaren üç faz halinde 1000’er lira dayanak verildi, en düşük emekli aylığı 1500 liraya yükseltildi. Aylık geliri 5000 liradan az olanlara temel gereksinim takviyesi ve kredi imkânı tanındı.
Hükümetten maddi takviyelere ait daha sonra da çeşitli açıklamalar geldi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan sokağa çıkma kısıtlamalarından etkilenen toplam 1 milyon 239 bin 438 şahsa 3 ay müddetle ayda bin lira destek ödemesi yapılacağını duyurdu. duyurdu, geçtiğimiz ay ise yüzde 50 kapasite ile çalışan esnafa 1500 TL nakit dayanak yapılacağını açıkladı. Aile ve Toplumsal Siyasetler Bakanlığı, “Sosyal Muhafaza Kalkanı” programı kapsamında vatandaşlara aktarılan dayanağın “60 milyar lirayı aştığını” açıkladı.
İçişleri Bakanlığı’nın Pazartesi açıkladığı son genelgede ise, 29 Nisan akşamından 17 Mayıs’a kadar sürecek kesintisiz sokağa çıkma kısıtlamasından etkileneceklere yönelik bir mali takviye planının yer almaması eleştiriliyor.
Devrimci Emekçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) Araştırma Merkezi’nin IMF datalarına dayanan araştırmasında, Türkiye’nin Covid-19 ile gayret için en az nakit harcama yapan ve gelir takviyesi ayıran ülkelerden biri olduğu belirtiliyor.
Raporda Türkiye’nin toplam gelir ve harcama dayanağı (sağlık harcamaları dahil) 7,6 milyar dolar ile ulusal gelirinin yalnızca yüzde 1,1’ini Covid-19 ile uğraşa ayırdığı vurgulandı.
BBC Türkçe
Para Tahlil
