Hazine Bakanlığı’nın raporlarında, kamu şirketlerinin evvelki yıllara nazaran ziyan ettiği tespit edilirken, tıpkı tablonun kamu bankalarında da yaşandığı belirlendi.
2017 yılında 5.2 milyar lira kâr eden kamu işletmeleri geçen yılı yaklaşık 1.7 milyar lira ziyanla kapattı. Kârdan ziyana dönen süreç başarısız idaresi de ortaya koydu.
Hazine ve Maliye Bakanlığı 2019 Kamu İşletmeleri Raporu’nu yayımladı. Bakanlığın kendi raporunda bile Kamu İktisadi Teşebbüsleri’ndeki (KİT) ziyan gizlenemedi. Raporda, “olağandışı gelir ve kârlarda düşüş” yaşandığı kaydedildi.
Bakanlığın raporundaki tespitler şöyle:
– 2019 prestijiyle bakanlık portföyünde 18 KİT, 4 kamu bankası ve 6 başka kuruluş olmak üzere toplam 28 kamu işletmesi var. Geçen yıl bütçeden KİT’lere 18.88 milyar lira ödeme yapıldı. KİT’lerden bütçeye yapılan ödeme ise 7.61 milyar lirada kaldı.
– KİT sisteminin 2017’de 5.2 milyar lira olan kârı, 2018 sonunda 2.88 milyar TL’ye indi. Rapora nazaran, “olağandışı gelir ve kârlardaki düşüş” nedeniyle durum 2019’da 1.66 milyar TL ziyana dönüştü.
EN BÜYÜK SERMAYE TRANSFERİ TCDD VE EÜAŞ’A
– Sermaye transferlerinin büyük kısmı TCDD ve EÜAŞ’a yapıldı. Bu kuruluşlara geçen yıl 13 milyar TL Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları’na (TCDD) 10.6 milyar TL ve Elektrik Üretim Anonim Şirketi’ne (EÜAŞ) 2.4 milyar TL) sermaye transferi gerçekleşti. Bu fiyat bütçeden 2019’da KİT’lere nakden yapılan toplam sermaye transferlerinin yüzde 69’unu oluşturuyor.
KİT’LERDEKİ YABANCI KAYNAK ORANI ARTTI
– 2017’de KİT sisteminde öz kaynakların oranı yüzde 69.4, yabancı kaynakların oranı ise yüzde 30.6’ydı. Geçen yıl öz kaynakların oranı yüzde 59’a inerken yabancı kaynakların oranı yüzde 41’e çıktı.
– 2017’de 3.3 milyar lira periyot kârı olan BOTAŞ, 2018’i 2.4 milyar lira, geçen yılı ise 5.6 milyar lira devir zararıyla kapattı. Raporda ziyana “yüksek finansman giderlerinin” neden olduğu belirtildi.
– Türkiye Elektrik İletim A.Ş.’nin (TEİAŞ) 2018’de 2.8 milyar lira olan periyot kârı geçen yıl 2.1 milyar liraya indi.
– Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu (TKİ) tarafından geçen yıl 2 milyon 26 bin aileye bedelsiz olarak yaklaşık 1.5 milyon ton kömür dağıtıldı. Bu kapsamda bakanlık tarafından TKİ’ye 1.16 milyar TL görevlendirme bedeli ödemesi yapıldı. TKİ’nin 2018’de 198 milyon lira olan devir kârı, geçen yıl 101 milyon liraya indi.
TTK DA SIKINTI DURUMDA
– Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) gereksinim sahibi ailelere bedelsiz 32.3 bin ton kömür dağıttı. TTK’nin 2017’de 859 milyon lira, 2018’de 898 milyon lira olan ziyanı, geçen yıl 1.1 milyar liraya çıktı.
– Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı’nın (TPAO) kârı 2018’e nazaran düşerek 5.7 milyar liradan 1.2 milyar liraya indi. Eti Maden’in kârı bir evvelki yıla nazaran geçen yıl 3.3 milyar liradan 2.7 milyar liraya düştü.
– TCDD 2017’yi 2 milyar lira, 2018’i 2.5 milyar lira periyot zararıyla kapatmıştı. TCDD’nin geçen yılki periyot ziyanı da tekrar 2.5 milyar lira oldu.
– Et ve Süt Kurumu, 2017’de 279 milyon lira kâr ederken 2018’de 491 milyon lira, geçen yıl da 34.7 milyon lira ziyan etti.
– 2017’de 267.7 milyon lira, 2018’de 657.1 milyon lira ziyan eden ÇAYKUR, geçen yılı da 635.1 milyon lira ziyanla kapattı. Raporda, kuruluşun “artan kredi borcunun finansman masraflarını artırdığı ve periyot ziyanının artmasına” neden olduğu belirtildi.
– Devlet Gereç Ofisi’nin (DMO) 2017’de 239 milyon lira olan kârı geçen yıl 107.3 milyon liraya geriledi.
– Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş.’nin (TEDAŞ) devir ziyanı bir evvelki yıla nazaran 42 milyon liradan 389.4 milyon liraya yükseldi. Raporda, “Uhdesindeki tüm dağıtım şirketleri özel kesime devredilen kuruluşun 2019 periyot ziyanı 389.4 milyon TL olarak gerçekleşmiştir” denildi.
– Türkiye Demiryolu Makinaları Sanayi A.Ş.’nin ziyanı 101.2 milyon liraya ulaştı.
– TCDD Nakliyecilik AŞ’nin ziyanı 2018’e nazaran yaklaşık 925 milyon liradan 1.1 milyar liraya yükseldi.
– Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ’nin ziyanı 2018’de 1.3 milyar liraydı. Ziyan geçen yıl 969 milyon liraya indi.
– Sümer Holding AŞ’nin ziyanı 10.4 milyon liradan 30.4 milyon liraya çıktı.
– Evvelki yıllarda kâr eden PTT ziyana geçti. 2017’de 641 milyon, 2018’de 215 milyon lira kâr eden PTT geçen yılı 1.2 milyar lira ziyanla kapattı.
KAMU SERMAYELİ BANKALAR DA ZİYANDA
Raporda kamu sermayeli bankaların durumuna da yer verildi. Rapora nazaran Ziraat Bankası’nın 2018’de 7.9 milyar lira olan net kârı geçen yıl 6.1 milyar liraya indi. Halk Bankası’nın net kârı birebir periyotta 2.5 milyar liradan 1.7 milyar liraya düştü. Vakıflar Bankası’nın net kârı da 4.1 milyar liradan 2.8 milyar liraya geriledi. Merkez Bankası’nın net kârı 2017’de 18.3 milyar lira, 2018’de 56.2 milyar lira oldu. 2019’da ise 44.7 milyar liraya geriledi.
ArtıGerçek
Para Tahlil
