T24 müellifi Barış Soydan bugünkü makalesinde TÜİK’in işsizlik verisinde yapacağı değişikliği bahis almış. Soydan yapılacak hesaplama değişikliğinin Memleketler arası Çalışma Örgütü’nün (ILO) ve Avrupa İstatistik Ofisi’nin (Eurostat) yaptığı değişikliklere nazaran düzenleneceğini hatırlatıyor.
Soydan yapılacak değişiklikle, işsizlik oranında kaçınılmaz biçimde artışın ortaya çıkacağını ve TÜİK bilgilerinin güvenilirliğiyle ilgili tartışmaların bitirilmesinin hedeflendiğini söylüyor.
“İşsizlik oranını artıracak değişiklik, istihdam tarifiyle ilgili. TÜİK bugüne kadar bir şirketle iş kontratı olan lakin işbaşında olmayanları işsiz kabul etmiyordu. Bunun yarattığı sakıncayı pandemide gördük: 2 milyondan fazla çalışan şirketleri tarafından mecburî fiyatsız müsaadeye çıkarıldı. Bu periyotta devletten aldıkları aylık 1.168 TL ile ayakta durmaya çalıştılar. TÜİK onları çalışıyor saydı. O yüzden pandemiye karşın işsizlik artmadı, azaldı. (Başka nedenleri de var elbette fakat ana nedenlerden biri buydu.) İşte bu saçmalık artık değişiyor. Milletlerarası Çalışma Örgütü, üç aydır işbaşında olmayanların, iş kontratı olsa bile istihdam dışında sayılmasını kararlaştırdı. TÜİK artık hesaplama yolunu buna nazaran değiştirecek. Zarurî fiyatsız ve gibisi durumda olanlar artık istihdama dahil edilmeyecek.
Pekala bu işsizlik oranını nasıl değiştirecek? İşsizlik şöyle hesaplanıyor: İşsiz sayısı / istihdam + işsiz sayısı. İşbaşında olmayanlar istihdamdan çıkınca hissede küçülecek. İşsiz sayısı artmasa bile (Ki yapılacak değişiklik işsiz sayısını değiştirmeyecek) işsizlik oranı kaçınılmaz biçimde büyüyecek.
İkinci değerli değişiklik, TÜİK’in Nisan’dan itibaren geniş işsizlik oranını açıklayacak olması. TÜİK’in işsizlik hesabına yönelik en büyük tenkitlerden biri, iş aramayan fakat iş olsa koşa koşa gidip çalışacak insanları hesaba dahil etmiyor oluşu. İş bulmaktan ümidini kesen yaklaşık 1.5 milyon insan var. Bunlar işsiz mi? Natürel ki. Pekala TÜİK’in işsiz sayısında yer alıyorlar mı? Hayır bittabi…
İş bulma ümidini kaybedenlerin yanı sıra bir de farklı nedenlerle iş aramayanlar var. Mesela konutta hasta bakanlar… Mesela kocası, babası müsaade vermediği için çalışmayanlar… TÜİK Nisan’dan itibaren açıklayacağı geniş işsizlik oranına ümidini kaybedenlerin yanı sıra “diğer” kategorisinin bir kısmını dahil edecek. Yani Nisan’dan itibaren ortaya bir “resmi” işsizlik oranı, bir de geniş işsizlik oranı çıkacak.”
Soydan DİSK-AR’a nazaran Türkiye’de (geniş tanımlı) işsizlik oranının yüzde 28.8’e ulaştığını ve TÜİK’in geniş tarifli işsizlik oranının DİSK-AR’ınki kadar geniş olmayacağını vurguluyor. Muharrire nazaran bu nedenle işsizlik dataları üzerindeki tartışma sonlanmayacak.
yazının tamamını burada bulabilirsiniz.
Para Tahlil
