Son on yılda bankaların ana reklam konusu “sanal ürünler” üzerinden oldu. Müşteri verilerini çaldırmaları, bilgileri taşeron firmalara elleri ile vermeleri, POS ve Kredi Kartı aracılığı ile dolandırılmaları bile Sanal ortam telaffuzlarını, Dijitalleşme vurgusunu durdurmadı. Eski deneyimli takımlarını “maliyeti yüksek” diye bozuk para üzere harcama münasebetlerindeki ( kapı arkasındaki) telaffuz buydu. Pandemi sürecinde bile reklamlara dikkat edin hepsi Dijitalleşme üzerine. İşçi çıkarma yasağı kalksın abartısız 10 bin bankacı işsiz kalacak.
Başta Körfez sermayeli büyük banka işçisi İKALE sistemi ile “biz çıkarmadık kendisi istifa etti” desinler diye istifayı nasıl cazip hale getirelim diye büyük uğraş içindeler. Şark kurnazlığı lafı rafa kalktı. Kimileri mahkemede kazanacakları tazminatı peşin veriyor, kimileri ek bir yıl sigorta vaat ediyor. Üst idare ödemeleri havalarda uçuşurken, kimi bankaların Net Kardan daha fazla üst yöneticilerine ödeme yaparken, tasarruf denince birinci akıllarına gelen şube kapama ve işçi çıkarma oluyor.
Sendikasyon Kredilerinde “Gerçekler” ile yüzleşmeye var mısınız?
Sermeye yeterlilik rasyosu, Etkin Karlılık, Özkaynak karlılığı kağıt üzerinde hepsi yerli yerinde. Olması gerekenin üzerinde. Ya gerçekler? Son yıllarda Sendikasyon kredilerde bir noktaya dikkat ediyor musunuz? Çok değil 4-5 yıl evvel bankalar açıklama yapılıyordu. “Bir saat dolmadan 1 milyar USD Sendikasyon kredisi bulduk” diye. Ya 2018-20 periyodunda? Bankaların Sendikasyon Kredi açıklamasına dikkat edin! Borç bulsunlar diye 5-10 bankaya yetki veriyorlar. O bankalar 20-30 ülke dolaşıyor, 30-40 yatırımcıdan güç parayı denkleştiriyor. O da eski vadesi gelmiş Sendikasyon Kredileri. Düşünün evvelce 2-3 arkadaşınızdan borç alıp ay sonunu getiren memur artık birebir parayı 30-40 arkadaşında zar sıkıntı denkleştiriyor. Üstelik para bulduğuna seviniyor. Bunu bile reklam haline getirip övünüyorlar ya “helal olsun” ne diyeyim şapka çıkarılır.
Gelelim zurnanız zırt dediği yere : NET KARLILIK !
Bankalar, 2020 yılının Ekim sonunda yani 2020 / 10 ayda 2019 Net Karlılığını yakaladı. Ne hoş. Üstelik 2019 sonunda 150,7 milyar TL olan Takipteki alacaklar yalnızca 1,1 milyar TL arttı. 2020’de 10 ayda 50 milyar TL kar 7,82 TL/USD’den 6,4 milyar USD yani. Göze ve kulağa ne kadar beğenilen geliyor değil mi? Pekala ya gerçekler! Bir sefer Kredi Takip hacim ve oranları gerçekçi değil. Gerçekçi olmaması yapay olarak bastırılmasından kaynaklı. TBB – Türkiye Bankalar Birliği, 2019 Ekim – 2020 Ekim ortası bir yılda 19,8 milyar TL‘lık kredinin bankalarca yapılandırıldığını açıkladı. Yapılandırma olmasa takip meblağı 170 milyar TL‘yi aşacağının itirafıdır da bu birebir vakitte. 2019 yılında 8 milyar TL‘lık Takipteki Alacaklarını ortalama % 4,7 bedeline Varlık Şirketlerine sattılar. Buradaki etik olmayan alakaları mevzuyu dağıtmamak için öteki yazıya bırakalım.
Takip müddetleri Pandemi süreç münasebet gösterilerek 90 günden 180 güne çıkarıldı. Kısaca, Kredi alan firma 6 ay hiç ödeme yapmaz ise yahut yapılandırma olmaz ise lakin o vakit kredi takibe gidecek. Dünyada diğer örneği yok lakin; örneğin KGF ödeme yapmak için bankaların müşterisinden “yapılandırma istemiyorum” diye yazı alınırsa takibe atabildiler ve KGF’den paralarını alabildiler. Yani kâfi ki müşteri “kredim takibe gitmesin” desin. Ne kadar Zombi Firma biriktiğini bilen yok. Artık anladınız mı son bir yılda nasıl olup da Takip fiyatı yalnızca 1,1 milyar TL artışta kaldığını.
Son on yılda Net Karlılık ve Takipler ne oldu
Son on yılda Bankaların Toplam Net karlılığı 379,8 milyar TL. Buna karşılık 151,8 milyar TL Krediyi takibe atmışlar. Üstelik bu 151,8 milyar TL takip sürecinde tahsilatlar düşüldükten sonra kalan takip bakiyeleri. Yakın ve Ön İzlemede takip ettikleri yapılandırdıkları kredi ise TCMB Raporlarına nazaran 360 milyar TL seviyesinde. Oranlanır ise on yıldaki net karın (379,8 milyar TL) %40‘ına denk gelen kısım (151,8 milyar TL) Takibe gitmiş durumda. Haydi müspet düşünelim KARDAN ZİYAN ETTİLER diyelim. Ya yüzdürülen Zombi Firmaları ne yapacağız?
360 milyar TL, on yıllık net karlılığın %95‘ine denk geliyor. 360 milyar TL’lık Öz izlemede, yakın izlemede takip edilen bir kısmı ödemesiz periyotlar bahislere yapılandırılıp yüzdürülen krediler(zombi firmalar) kelamda günük, haftalık, aylık faiz geliri yaratıyor.
Ortada faiz tahsilatı yok fakat bilançoda bu firmalardan elde edilen faiz geliri de yazıyor. Zira, zombi firmalar ödeme yapmıyor lakin faiz ödüyormuş üzere bilançoda faiz geliri dolayısı ile bankaya karlılık yaratıyor. Sanal ortamda yüzdürülen 360 milyon TL’lık sıkıntılı kredinin faiz gelirini siz hesaplayın. Yıllık gelir buhar oluyor. Bilmem anlatabildim mi. Banka üst idarelerine verilen primlere niye itiraz ettiğimi anlamışsınız artık. Ortada banka üst idareleri primlere boğacak muvaffakiyet öyküsü yok aslında.
Eskilerin dediği üzere on yılda gelinen nokta EL ELDE BAŞ BAŞTA. Laf ortamızda bu tabirleri Yabancı Yatırımcılar anlamasın diye kasıtlı kullanıyorum. Tabi Takipler (151 milyar TL) ile yüzdürülen (360 milyar TL) Toplam Sıkıntılı Krediler olan 360 milyar TL’yi Net Kar ile kıyaslayıp morali bozmayayım o vakit iş DOSTLAR ALIŞVERİŞTE GÖRSÜN‘e dönüyor. Toplu sıkıntılı kredilere girmeyelim, zira takip kredilerin üzerine yüzdürülen kredileri koyunca 510 milyar TL yapıyor. Bu ortada bölümün şu an Toplam Nakdi kredisi 3,6 Trilyon TL.
Beğenilen sorun yok gözlük yanlış
Acı lakin, Net Tablo bu. Bu bilgiler bilinmeyen değil. Herkesin bildiği bilgiler. Bunu olağan vatandaş olarak ben görüyorum da Yabancı Yatırımcı görmüyor mu sanıyorsunuz. Bankalar bilmiyor mu sanıyorsunuz. Rating firmaları farkında değil mi? Aslında gözler görüyor da gören göze şişe tabanı üzere camı olan gözlükleri takarsanız göremezsiniz. Görebilmeniz için tavsiyem evvel gören gözü görünmez yapan gözlükleri çıkarıp atın. Yoksa kendiniz kandırıp durursunuz. Tahlil yerine çözümsüzlük girdabı içinde kıvranıp durursunuz. Yazıyı uzatmamak ve moralleri daha da bozmamak için bu sayıları USD’ye çevirip ya da Enflasyondan arındırıp hesaplamaya kalkmayalım, işte o vakit ortada ne Sermaye Yeterliliğiniz kalır, ne Faal Karlılığınız ne de Özkaynak karlılığınız.
Bırakın aldığınız primleri CEO’su değişmeyen banka kalmaz. Birtakım bankalarda ne işe yaradığı muhakkak olmayan yirmiden fazla GMY var mesela. Bu yazıyı banka Sermayedarlarının okumasını çok isterim. Ortada yanlış kurgulanan, yanlış giden bir öykü var. Kafayı kuma gömenlere kolay gelsin.
Baştaki soruya dönelim Vaziyet-ı Genele bu durumdayken, artık anladınız mı bankalar niye 2-3 bankadan değil de 30-40 bankadan güç para denkleştirdiklerini. Kapı kapı borç para arıyorlar haberleri yok. Banka özeline girip de CEO’ların uykusunu kaçırmayayım, onu da banka sermayedarları yapsın. Hazır olağanlaşma sürecine girmişken, gereksiz olan gözlükleri atıp sağlıklı gözler ile kesime bakmanın vakti gelmedi mi? Yoksa bu kıssanın sonu iyi bitmez.
Erol TAŞDELEN -Ekonomist, www.bankavitrini.com yazarı
Erol Taşdelen: Banka Kredilerin % 14,3’ü problemli halde
Kredi Garanti Fonu’ndan KOBİ’lere destek…
FÖŞ yazdı: Naci Abi, batık kredileri artık mi konuşalım, IMF gelince mi?
Türkiye’nin 3 Büyük Finansal Meselesini Çözmek Zorundayız
Para Tahlil