Ekonomist Atilla Yeşilada, iktidar kanadından gelen açıklamaları ve “128 milyar dolar”ın akıbetini T24’e kıymetlendirdi
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Ekonominin aktörleri ve vatandaşımız ortasında deverana girmiş, yani yer değiştirmiş, fakat sonuçta birden fazla yeniden ülkemizin kıymeti olarak yurt içinde kalmıştır” sözüne ait olarak konuşan Yeşilada, “Ciddiye alınacak bir cevap olmadığını ve tatmin etmediğini” söyledi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın saydığı 4 kaleme işaret eden Yeşilada, “Cumhuriyet kurulduğundan beri bunlar var. Merkez Bankası daha evvel hiç döviz satmadan, rezervleri etkilenmeden bu muhtaçlıkları, kendi iç dinamikleri vasıtasıyla karşılamıştı. Neden bir yılda oldu bunların hepsi? Neden bâtın, el altından, Hazine vasıtasıyla yapılıyor bu satışlar?” diye sordu.
“Gösterilen bütün sebepler palavra, bu para harcanmış gitmiştir”
İktidarın açıklamalarıyla ilgili olarak “Gösterilen bütün sebepler yalan” diyen Yeşilada, “Berat Albayrak kayınpederine yaranmak istedi. Kayınpederi, ‘Bana düşük faiz ver’ diyordu. Düşük faiz de Türkiye’de her vakit dövizin yükselmesine neden olmuştur. Bu da daima kayınpederini rahatsız ediyordu. O vakit gayrimeşru yollara başvuruldu” görüşünü savundu.
Yeşilada, 2019 mahallî seçimleri öncesini işaret ederken şu görüşü lisana getirdi:
“Bu andan itibaren Merkez Bankası’nın bilhassa kamu bankalarına döviz aktardığını gördük. Kamu bankaları da bunu satmaya başladı, bu halde aşikâr etti kendini. Londra’da swap faizleri inanılmaz biçimde 1000 küsurlara yükseldi. Yabancı gazetelerin haberleriyle de kamu banklarının ağır ölçüde döviz sattığı muhakkak oldu. Kamu bankalarında o kadar döviz yok. Merkez Bankası’nın kendine ilişkin olan öz kaynağı olan, serveti olan dövizlerinin hepsi erimiştir. Merkez Bankası eksidedir, bankalara borçludur. Merkez Bankası’nın elindeki rezervler, bankalardan teminat olarak aldığı, çeşitli enstrüman yoluyla borçlandığı rezervlerdir. Bu para harcanmış gitmiştir, Türkiye’nin net varlıklarından eksilmiştir. Bunun tartışması yapılamaz.”
“AKP’lilere peşkeş çekilmemiştir; bir menfaat temini olarak yorumlanamaz”
Yeşilada, şöyle devam etti:
“AKP’lilere peşkeş çekilmiş midir? Hayır. Alanlar ortasında AKP’liler olabilir ancak bu bir menfaat temini olarak yorumlanamaz. Piyasa açıktır. Olağanda döviz sürecinde iki banka birbiriyle alıp satar, artlarında son müşteri vardır. Hasebiyle bunların kim olduğunu banka da bilemez, X bankası, Y bankasına satıyorsa; birbirlerinin müşterilerini bilemezler.
Bu paranın, takribi olarak, 35 milyar dolarını yabancılar aldı. 30-40 milyar doları da dış ticari açığını finanse etmeye gitti. Geri kalanını da vatandaş ve şirketler aldı; yine döviz olarak bankalara yatırdılar. Kerim Rota’nın ‘devri daim makinesi’ benzetmesi gerçek.”
“Akıl almaz boyutta ulusal servet harcandı”
“Vatandaş, Türk Lirası’nı verdi, kredi ucuz olduğu için herkes kredi çekip döviz alıyordu, bankalara yatırdı. Bankalar da kanun gereği, kendilerine yatırılan dövizin bir kısmını Merkez Bankası’na verdiler. Merkez Bankası da bunu aldı, yine kamu bankalarına sattı. Böylelikle dönemi daim makinesi bozulmadan yürüdü. Lakin her seferinde Merkez, kendi cebinden, öz sermayesinden kamu bankalarına para aktardı. Geldiğimiz noktada Merkez’in bankalara ya da piyasaya borcu 60 milyar dolar civarı oldu. Naci Beyefendi devrinde biraz düzeldi. Akıl almaz boyutlarda ulusal servet harcandı gitti.”
Yapılan süreçlerde usulsüzlük kelam konusu mu?
“Kesinlikle! Aslında Sayın Lütfi Elvan da söylüyor… 2017’de zımnî protokol imzalıyorsunuz, kapalı protokol yok ki mevzuatta. Türkiye tarihinde, Merkez Bankası’nın döviz süreçlerinin Hazine’ye periyodu diye bir şey yok. Merkez Bankası kanunlara nazaran bağımsız bir kurum, neden Hazine’ye devrediyorsunuz? Bunlar hiç görülmemiş, yapılamamış uygulamalar. Bu türlü bir protokol yapıldıysa bunun açıkça izah edilmesi gerekir. ‘Bu tarihten sonra, şu nedenden ötürü TCMB ismine döviz satışını kamu bankaları yapacaktır’ diye açıklanması gerekir.”
“Berat Albayrak kayınpederine yaranmak istedi”
“Gösterilen bütün sebepler palavra. Gerçek bir taneyse o gerçek daima tekrarlanır gerisi hukuka havale edilir. Ortada gerçek yok ki. Berat Albayrak kayınpederine yaranmak istedi. Kayınpederi, ‘Bana düşük faiz ver’ diyordu. Düşük faiz de Türkiye’de her vakit dövizin yükselmesine neden olmuştur. Bu da daima kayınpederini rahatsız ediyordu. O vakit gayrimeşru yollara başvuruldu. Göstermeden döviz satacaksın, BDDK’ya emredeceksin ki bankaların başına vursun… Yapılan usulsüzlük sırf bu değildi. Bankalar yer yer dövizde baskı oluştuğunda yabancı bankalara TL satmayı reddettiler onlar döviz alamasınlar diye. Bankalar BDDK’nın eliyle işaret ettiği firmalara ucuz kredi verdiler. Banka müdürlerinden bunu iş icabı duyuyorum. Ağır bir baskı uygulandı bankalara. Ucuz kredi vermeleri, muhakkak kurumlara vermeleri ve Albayrak emrettiğinde yabancı kuruluşlara TL satmamaları için.”
“Hem kimyasal silah kullanmışsınız, hem de savaşı kaybetmişsiniz, bunun ismi aptallıktır”
“Berat Albayrak zulüm devri yaşadık. Finansal piyasa kuralları ihlal edildi. Bunun tek hedefi Berat Albayrak’ın kayınpederine yaranmasıydı. Hiçbir biçimde, Türkiye Cumhuriyeti Devleti, hatta AKP iktidarı, hele hele milletin menfaatleri göz önüne alınmadı. Şayet bütün bu yapılanların sonucunda TL dolara karşı paha kazansaydı, ya da enflasyonun altında paha kaybetseydi ‘pekiyi’ derdik. ‘Sonuçlar, teknikleri haklı çıkarır, yapılanlar hakikat değil fakat kazandık sonunda’ derdik. Ancak anılan periyotta TL Arjantin Pesosu’ndan sonra dolara karşı en çok paha kaybeden para ünitesi oldu. Demek ki fuzuli gitmiş bunlar. Hem kimyasal silah kullanmışsınız, hem de savaşı kaybetmişsiniz. Bunun ismi aptallıktır. Palavra söylemek ve aptallıktır.”
“Albayrak şahsen sorumlu; Cumhurbaşkanı, Albayrak devrinde hiç yapmadığı bir şeyi yaptı”
Berat Albayrak, direkt olarak sorumlu 128 milyar dolar sıkıntısında. Cumhurbaşkanı, Albayrak periyodunda hiç yapmadığı bir şeyi yaptı. Ne Mehmet Şimşek’e, ne Ali Babacan’a… Onlara güvenmediği kadar Berat Albayrak’a güvendi, iktisat ve finansal piyasalarda tüm yetkiliyi ona devretti. Merkez Bankası’nın başındaki şahıs da Albayrak’ın imza memuruydu. BDDK’nın başındaki şahıs ve kamu bankalarının başındaki şahıslar da direkt olarak onun altına çalışan memurlardı. Bu şahısları hiç sorumlu tutmuyorum, o periyotta ne yapıldıysa hepsi Albayrak’ın bilgisi ve buyruğu doğrultusunda yapılmıştır, bütün olanlardan şahsen sorumludur. Olan bitenlerin birçoklarının da Sayın Erdoğan’ın farkında olduğunu düşünmüyorum.”
“‘Erdoğan’ın ben artık yoruldum, diğer biri yönetsin’ demesi lazım”
“Merkez Bankası prestijini nasıl geri kazanabilir, rezervler nasıl toparlanabilir” sorusuna da cevap veren Yeşilada, şöyle devam etti:
“Erdoğan’ın ben artık yoruldum, diğer biri yönetsin, demesi lazım. Kredibilite vakitle ve icraatla kazanılır. Lafla değil, o da 5 yılda kazanılır. Bizim enflasyon geçmişimizi ve yatırımcıya palavra söyleme geleneğimiz uzun bir periyoda dayanıyor. Demek ki bu palavra söyleyenleri değiştirip kol keseceksiniz. Öbür yolu yok.”
“Merkez Bankası’nın açıklamasının bahisle alakası yok”
Merkez Bankası Başkanı’nın “Ayrıcalıklı döviz süreci gerçekleştirilmedi” ve “Sağlıksız fiyat oluşumunun engellenmesine katkıda bulunuldu” açıklamasını da yorumlayan Yeşilada, “‘Çuvalla taşıdınız, yandaşlara dağıttınız’ denmiyor ki. ‘Niye bunu satmaya gerek duydunuz’ deniyor. Merkez Bankası’nın bütün dünya bankacılık teamüllerine nazaran döviz piyasalarına müdahalesi için belirli şartları vardır. 1- Spekülasyon vardır. Varsa söyleyin, kim yaptı? 2- Sıhhatsiz fiyat oluşması demek ya dövizde ya da TL’de alıcı yahut satıcı yok olmuştur demek. Bunun da ispatı çok kolay. Haydi gösterin, kayıtlar açık. Albayrak periyodunda bunların hiçbiri gerçeklemedi.”
Yazının tamamı burada.
Para Tahlil
