Kaynak: thejakartapost.com
Korona virüs aşı çalışmaları süratle sürerken geçtiğimiz haftalarda birkaç aşı çalışmasının sonuca yaklaşması global umutları tazeledi. Aşıların yakın gelecekte piyasalara sürüleceği haberleriyle birlikte, gelişmekte olan ülkeler son vakitlerde süratli bir toparlanma sürecine girdi. Şubat ve mart aylarında geçirilen sıkıntı günlerin akabinde, son günlerde yatırımcıların piyasalara olan inancı geri geldi. Gelişmekte olan piyasalara nakit akışları bir haftada 4 kere tepe düzeyleri görürken, MSCI pay ve tahvil endeksleri 34 aydır görülmeyen yüksekliklere yaklaştı. Lakin kimi ekonomistler, aşının farklı ülkelerde piyasaya sürülme suratı değişiklik göstereceği için, ülkelerin aşı haberlerine güvenip, toparlanmaya gerekenden fazla iyimser baktığını düşünüyor.
Gelişmekte olan piyasalardaki aşı haberleriyle gelen toparlanmanın gerçeği yansıtmaktansa, “duygusal” olduğunu düşünen Kleiman International Consultans partnerlerinden Beth Morrissey, “Önümüzdeki aylarda birkaç aşının onaylanacağını düşünüyorum, lakin üretimden daha büyük bir sorun var ise, o da işin lojistik kısmıdır” diye belirtti.
Gelişen ülkeler ortasında Brezilya, Meksika, Endonezya, Hindistan ve Rusya korona virüs aşısını alarak toparlanacak birinci piyasalar olarak öne çıkıyor. Lakin bu ülkelerin popülasyonları göz önüne alındığında, aşı talebinin arzı geçmesinden endişeleniliyor.
2021 yılında, dünyada çapında sürü bağışıklığının sağlanması için hala 1.6 milyar aşı eksiğinin olduğunu belirten Gemcorp Capital baş ekonomisti Quijano Evans, “Gelişen piyasaların güney yarım kürede kış gelmeden daha olumlu gelişmelere gereksinimi var” yorumunu yaptı.
Aşıların gelişmekte olan ülkelerde geniş çapta dağıtılması, çeşitli sıkıntıları da beraberinde getiriyor. Örneğin, Pfizer-Biontech’in geliştirdiği -70 derecede koruma edilmesi gereken aşılar, lojistik manada bir kâbus niteliğinde. Ayrıyeten, Hindistan ve Brezilya üzere ağır popülasyona sahip ülkelerin kırsal kısımlarında ve daha yoksul ülkelerde aşı dağıtımında maddi pürüzler de ortaya çıkıyor.
AstraZeneca, 2020 yılının sonuna kadar 200 milyona yakın aşının hazır olacağını duyurdu. Şirketin ürettiği aşı, fiyatındaki uygunluk ve buzdolabı şartlarında koruma edilebildiği düşünüldüğünde, gelişmekte olan ülkeler için en büyük umut olarak görülüyor. Deutsche Bank’in notuna nazaran, AstraZeneca aşısı için Brezilya, Meksika, Hindistan ve Endonezya en önemli yararlanacak ülkeler ortasında.
Hindistan, gelişmekte olan ülkelere ortasında büyük olasılıkla aşılama konusunda en fazla zorluk çekecek ülke. Ülkede 5 farklı lokal olarak test edilen aşının yanı sıra, Rusya’nın Sputnik 5 ve AstraZeneca aşısının kullanımı da gündemde. Yatırım araştırma şirketi TS Lombard’a nazaran, ülkede dağıtım için 28 bin yeni soğutma ünitesi ve 700 soğutmalı kamyonet mevcut sayıya eklenmeye çalışılıyor.
Bu gayretlere karşın bile, Beth Morissey’e nazaran Hindistan’ın misyonu imkansıza yakın. Morissey, “Hindistan son yıllarda sıhhat konusunda değerli atılımlar yaptı. Lakin soğutulması gereken aşılar bir yana dursun, 3,28 milyon kilometre karelik bir yüz ölçümde 1,38 milyar beşere gereken süratte nasıl aşı tedarik edilecek?” açıklamasında bulundu.
Dünyanın en fazla 3. mevt oranına sahip Peru ’dada durum farklı değil. Şu ana kadar yalnızca Pfizer’ın -70 derecede koruma edilen aşısını garantileyen ülke, aşının koruma şartlarının daha olağan düzeylere getirilmesini umut ediyor.
Geniş çaplı aşı geliştirme programlarına sahip olan Rusya ve Çin’de ise öteki gelişen ülkelere göre daha iç açıcı bir tablo var. İki ülke de 2021 yılında, aşı üretimlerinin bir kısmını ihraç edecek bir kapasiteye sahip olacak.
En yoksul gelişmekte olan piyasalar ise Dünya Sıhhat Örgütü ve COVAX iş birliğiyle oluşturulan global dağıtım ağından yararlanarak Covid-19 aşısına son sırada ulaşacak.
Global manadaki insan üstü gayretlere karşın, ekonomistler korona buhranının 2022’nin sonuna kadar devam edeceğini düşünüyor. Gelişmekte olan piyasalarda aşının yaygınlık kazanmasıyla 2021 yılının son çeyreğinde kıymetli ölçüde bir toparlanma bekleniyor. Kelam konusu toparlanmanın 2022’nin ikinci yarısında ise sürat kazanması öngörülüyor.
Lakin, Citi analistlerine nazaran 2021 yılında gelişmekte olan birden fazla ülkedeki talep karşılanamayabileceği üzere, aşı tedariki bilhassa daha düşük bütçeli ülkeler için 2022’nin sonuna kadar sürebilir. Goldman Sachs dünyanın suru bağışıklığına ulaşmasının 2021 sonu ile 2022 ortası ortasında yaşanabileceğini belirtirken, güçlü ülkelerin piyasalarının öbür ülkelere nazaran daha süratli toparlanmasını bekliyor.
Çeviri: Cem Cetinguc
Covid-19 güncesi: Vefatlar artıyor, yeni kısıtlamalar yolda
FÖŞ yazdı: Türkiye bu sene de daralır, 2021’de de
Miller Tabak: Dolar düşerse Gelişen Piyasalar rekor kırabilir
Deutsche Bank: 2021’de güneş açacak
Para Tahlil
