Dün çeyrek asırlık Armine Giyim San. Ve Tic. AŞile Bürde Konfeksiyon San. Ve Tic. AŞ için de konkordato talebinde bulunuldu. Bu haber beni çok üzdü, lakin maalesef Armine tek ve istisnai bir örnek değil. Anadolu basın taramamda konkordato ve iflas haberlerinin tekrar başladığını gördüm. Covid-19 salgını başladığından bu yana, evvel ucuz kredi pompalama, sonra da vadesi gelenleri yüksek faizle öteleme stratejisi sayesinde iktisattaki daralma ve kapanan firmalar iflaslara yansımadı.
Fakat, artık kredi devri bitti. Yılbaşından bu yana toplam krediler %0.7, ticari krediler ise %0.9 daraldı. 13 haftalık hareketli ortalama kedi büyüme ivmesi de %3.5’larda sürünüyor. Yani, ya tüccar ve esnaf kredi almıyor, ya banka vermiyor.
Hükümetin TESKOMB kefaletiyle esnafa pandemide dayanak diye sunulan 13 milyar TL’lik krediyi hazirana ertemesi sorunu çözmüyor, tersine büyütüp içinden çıkılması güç hale getiriyor.
Evvel konkordato ve iflas haberlerini verelim:
22 YILDIR HİZMET VERİYORDU: Gebze’de şurası bulunan ve 22 yıldır hizmet veren Vrm Reklam Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi’nin iflas ettiği açıklandı. Geçtiğimiz periyotta konkordato ilan eden firma ile ilgili, Gebze Asliye Ticaret Mahkemesi iflas kararı verdi. 20 Ocak, Star Kocaeli…
Şirketler iflas ya da konkordato yoluna gitmemek için kredilerini ödemiyor. TCMB de durumun farkında, lakin nasıl olsa iktisat düzelecek mantığıyla, küçümsüyor. Naci Ağbal Cuma günü Reuters’e şu demeci verdi:
“2019 sonunda yüzde 5,4 olan tahsili gecikmiş alacak (TGA) oranı, büyük ölçüde kredi genişlemesi ve TGA sınıflama müddetlerinin uzatılması sonucu mevcut durumda yüzde 4, 1’e geriledi. Yakın izlemedeki kredilerin toplam kredilere oranı da 2019 yılsonundaki yüzde 11,1 düzeyinden 2020 sonu prestijiyle yüzde 10,3’e geldi. Salgının bankaların faal kalitesindeki olumsuz tesirlerinin nispi olarak hudutlu kalabilir.”
Ağbal, çok uzun mühlet sıkı para siyaseti sürecekse, ve buna ek maliye siyaseti da dez-enflasyona dayanak verecek bir duruş sergileyecekse, batık kredilerin NİYE azalacağını anlatmıyor.
Lakin, bankalar kendi bilançolarında yatan cesetlerin sayısını bildikleri için artık kredi vermiyorlar. Bankaların kredi vermeme niyeti, mevduat faizleini düşürmelerinden okunuyor. Banka, kredi portföyünü büyütmeyeceği için değerli mevduatı nazikçe kovuyor.
Krediler en azından 1-2Ç2021’de artmaz, zira ekonomik kaidelerin düzelmesi imkansız. Bu durumda, hem sıkı para siyaseti, hem düşük ihracat hem de yükselen güç ve besin fiyatları tarafından baskılanan iktisat de büyüyemez.
İşte bu makalenin sonunda, içine düştüğümüz kısır döngüye geldik. Çetin Ünsalan o kısır döngüyü şöyle anlatıyor:
“TESKOMB kefaletiyle esnafa pandemide takviye diye sunulan ve esnafı daha da batırmaya neden olan 13 milyar TL’lik kredi haziran ayına ertelendi. Özel bankalardan alınanların ne olacağı konusunda ise kimsenin bir fikri yok.
En son BDDK ödemesi problemli alacakların takibe atılması mühletini 3 aydan 6 aya uzatacak bir yaklaşımı ortaya koymuştu. Yani en iyi ihtimalle onlar da Mart üzere hayatımıza yeni bir sorun olarak girer.
Müjde diye sunulan kredilerin ödenmesi dondurulmadı, ertelendi. Ne fark var diyeceksiniz? Şayet dondurulsaydı, yeni faiz işlemezdi ve faiz oranlarında da bir değişikliğe gidilmezdi. Fakat işin içine erteleme girdiğinde yeni faiz oranlarıyla, borcu artırarak sorunu ötelersiniz”.
Banka, vadesi gelen kredilerin ödenmeyeceğini biliyor, hasebiyle, yeni kedi de vermez. Taze krediyle beslenmeyn borçlu şirketler de zombileşir.
Bu elim salgın bittiğinde, Türkiye’de klasik işkollarının radikal biçimde daralacağı ve istihdam pazarına tekrar iş bulması çok güç milyonlarca insan salacağına emin olabilirsiniz.
Nedir bu işkolları? Bilumum esnaf, AVM çalışanları, oto tamiri, cadde mağazaları, lüks oto bayileri, turizm, konaklama, otelcilik………
Toprağın bol olsun Türkiye ekonomisi!
FÖŞ
Çetin Ünsalan: İp yerine yılan atıyorlar
Tesettür giyimde çeyrek asırlık marka, konkordato istedi
Türkiye mali takviyede sınıfta kaldı
TAHLİL: Kredilerde yavaşlama daralmaya dönüştü
Para Tahlil
