Dün Avrupa piyasaları toparlanırken, akşam seansında Wall Street bir sefer daha paniğe kapılarak, DJ30 ve S&P500’de %1.92 ve %2.32 kayıplara neden oldu. Teknoloji payları tekrar düşüşe geçerken, Dolar Endeksi 8 haftalık tepesi olan 94.34’te seyrediyor. Türkiye’nin de dahil olduğu MSCI Gelişmekte Olan Piyasalar (GOP, Ülkeler = GOÜ) Hisse Endeksi %0.55, Latin Amerika payları ise %3.31 kıymet yitirdi. Bu sabah Asya’da Kore Yarımadası’nda yükselen gerginliğe bağlı satışlar var, GOÜ para üniteleri dolara karşı kıymet kaybetmeye devam ediyor, ve dolar/TL TCMB faiz kararı arifesinde 6.69-70 hududunda kote ediliyor.
Artık piyasalardaki rahatsızlığı ve doların riskten kaçışa bağlı paha yararını genel perspektife oturtma vakti geldi. Bizce yatırımcıların odaklandığı hadise ve süreçler, yani fiyatlama dinamikleri süratle değişiyor.
Ağustos ortalarına kadar, dünya iktisadının “V” halinde toparlanmasına ve Fed-AMB-BoJ’nin nerdeyse sonsuz ölçüde likidite salarak hem kredi piyasaları hem de gerçek iktisat dayanak vermesine şahit olduk. COVID-19 olayları yavaşlarken, hükümetler yüksek ölçüde borçlanarak iktisada mali takviye sağladılar.
Lakin Merkez Bankası likiditesi hariç, dev ralliye yakıt sağlayan tüm “girdilerde” bozulma var. Artık Covid-19’un ikinci dalga yapacağı katılaştı ve gerisi gelmeyen aşı haberleri yatırımcıları hayal kırıklığına uğrattı.
Bir çok yatırım bankası aksisini tez etse de, küresel iktisadın toparlanmayı 2021’e taşıyıp, çok yüksek F/K oranlarını haklı çıkaracağı tezi çöküyor.
ABD’de seçim yarışı artık korkuyla fiyatlanıyor. Trump dün basın konferansında Biden kazanırsa iktidarı bırakacağına dair taahhüt vermedi. Bu açıklama bize pek kıymetli gelmeyebilir, fakat ABD’de anayasal kriz manasına geldiği için olağanüstü korkutucu.
Piyasalar artık kimin seçileceği değil, seçime giden günlerde çıkacak marazaları ve çok tartışmalı bir seçim sonucunun Brexit’in İngiltere’ye yaptığı üzere kazananların kaybedenleri düşman edebileceği bir felaket senaryosunu fiyatlıyor.
ABD-Çin rekabeti küresel düzlemde bir hegemonya savaşına evrildi. Çin’in balıkçı filosu dün Ekvador ve Peru karasularına tecavüz ederken, ABD kıyı müdafaa gemisi yollayarak 300 tekneden oluşan filoyu geri çevirmeye uğraşıyor.
Özetle, “V” halinde toparlanma ve yıl sonunda hizmete girecek aşı beklentilerinden oluşan çok pembe bir gelecekteydik. Şimdi, salgında ikinci dalganın olumsuz ekonomik tesirlerinin ağırlaştığı ve jeo-politik risklerin gözle görülür biçimde ekonomik ve finansal faaliyeti sabote ettiği bir geleceğe bakıyoruz artık.
Riskli varlıkların likidite sarhoşluğundan ayılıp, temel bilgi ve siyasi süreçlerini fiyatlamaları finansal kriz tehdidinin engellenmesi açısından olumlu bir gelişme, ancak piyasalarda sık tekrarlanan kısa panik ataklarının hem işdünyası inancı, hem de negatif servet etkisi yoluyla tüketici harcamalarını olumsuz etkilemesi hazırlıklı olmamız gereken riskler.
Türkiye ve başka düşük kredi notlu GOÜ özelinde, para girişleri aykırıya dönebilir. Aslında son bir yılda $15 milyara yakın sıcak para kaçışına şahit olan Türkiye için “farketmez” diyemeyiz. Türkiye’ye kredi verenlerin bunları yenilemeden evvel çok ince eleyip sık dokudukları bir geleceğe hazır olmak zorundayız.
TCMB bugün beklentileri aşan bir faiz artırımı ile yukarda andığımız negatif trendlerin önüne geçmeli. Aksi halde esasen iktidarın tez ettiği ölçüde sıhhatine kavuşmayan ekonomiyi kış resesyonu bekliyor.
FÖŞ
Websitemde yenileme var: http://atillayesilada.com/2020/09/23/turkeys-economy-is-in-danger-from-ideology-economist-yesilada/
FÖŞ: OECD’nin Yeni Varsayımları Ne Manaya Geliyor?
Gelişmekte Olan Piyasalar: Artık kelepir bulmak güç, borçlanmak da o denli
Kıbrıs İktisat Bankası: Çeyrek devir sonuna kadar “dolar”, Sonra parti tekrar “başlar”
Para Tahlil
