Perşembe seansında DJ30 ve S&P500 tepeden-dibe %10 kıymet kaybı olarak tanımlanan “düzeltmeye” girdi-çıktı yaptılar. Kaygı endeksi VIX 28’te yapıştı kaldı ki Mart’tan bu yana aralıklara devam eden pay rallisinden sonra ayı pazarı beklentisi manasına gelebilir. Geçen hafta junk tahvil fonlarından $3 milyar kaçarken, kış aylarında iflasların artması korkusu tesirli oluyor.
Wall Street’in tökezlemesinin gerisinde yatan 2 büyük neden var. Birincisi, Trump-Biden başkanlık yarışı esnasında toplumsal kutuplaşma ve Ticaret Savaşı üzere ekonomik inanca ziyan veren süreçlerin tırmanacağı beklentisi. İkincisi başkanlık yarışına endeksli olarak, birbirlerinden oy çalmaya çalışan Cumhuriyetçi ve Demokratlar’ın ekonominin muhtaçlığı olan 2ci Mali Takviye Paketi’ni şuurlu olarak sabote etmeleri.
Dün açıklanan birinci işsizlik müracaatları 855 binle konsensusu aşarken, hala 12 milyondan fazla işsiz devlet yardımı ile geçiniyor. New York Times’da çıkan “U.S. Risks Repeating 2009 Mistakes as Economic Recovery Slows” (Ekonomik toparlanma sürat kaybederken, ABD 2009 Büyük Finansal Kriz sonrası yanılgıları tekrarlamak üzere) başlıklı haberde bir çok ekonomistin görüşüne yer verildi. Bunlar iktisadın hala Beyaz Saray ve Kongre ortasında tartışılan 2ci Mali Takviye Paketi’ne ivedilikle ve şiddetle muhtaçlığı olduğunu savundu.
Perşembe gecesi S&P500 Beyaz Saray ve Demokratlar’ın uzlaşmaya yakın olduğu haberi ile toparlandı, ancak bu haber doğrulanamıyor. Senato’da Cumhuriyetçiler daha fazla bütçe açığına gerek duyulmadığını savunurken, Temsilciler Meclisi Lideri Demokrat Nancy Pelosi $2.4 trilyonluk paket önerisi getirdi. Cumhuriyetçiler’in yanıtı bilinmiyor.
Bu tartışma esnasında, ek süreksiz işsizlik ödemeleri bitti, ve Trump kararnamesiyle yenileme eyaletlerin itirazi ya da toplumsal güvenlik sistemlerinin zayıf yapısı
nedeniyle uygulanamadı.
ABD iktisadı hakkında en gerçekçi yorumlar Fed’den gelir. Bakalım Powell ne diyor:
Fed Lideri Jerome Powell, ABD Temsilciler Meclisi’nin Koronavirüs Krizi Alt Komitesi’nde, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının ekonomik tesirlerine karşı alınan tedbirlere ait sunum yaptı ve Temsilciler Meclisi üyelerinin sorularını yanıtladı.
Iktisatta kaydedilen ilerlemeye karşın milyonlarca kişinin hala işsiz olduğuna işaret eden Jerome Powell, ‘gidecek çok yol olduğunu’ söyledi.
Powell, “Hem Kongre’den hem de Fed’den dayanak gelirse iyileşme daha süratli olacaktır” değerlendirmesinde bulundu.
Birçok borçlunun da bu programlardan yararlanacağını aktaran Powell, “Ancak öbürleri için geri ödemesi sıkıntı olabilecek bir kredi tahlil olmayabilir ve bu durumda direkt mali dayanağa muhtaçlık duyulabilir” tabirlerini kullandı.
Şikago Fed Lideri de Powell’in yanında: Chicago Fed Lideri Charles Evans, ABD’nin koronavirüs krizi nedeniyle işlerini kaybeden milyonlarca Amerikalıya daha fazla yardım sağlaması gerektiğini söyledi.
“Eğer işsiz kalan hanehalklarına federal yardımı uzatmayarak önemli ve gereksiz risk alıyoruz” diye konuşan Evans, “Toplam talepteki potansiyel delik daha büyük olabilir ve benim görüşüme nazaran bilhassa kırılgan topluluklardaki hanehalkları ve işletmelerin daha fazla ziyan görmelerini sınırlamak için daha fazla mali yardıma gereksinim var”dedi.
Lakin St Luis Fed Lideri Bullard ek dayanağa inanmıyor:
Bullard, hali hazırda yapılmış kamu harcamalarının ölçüsü ve işletmeler ile hanehalklarının koronavirüs salgını ile gayrete devam eden adaptasyonları dikkate alındığında ABD iktisadının bu yılı neredeyse kayıpsız tamamlamasının mümkün olabileceğini söyledi.
Temmuz-Eylül periyodunda süratli toparlanma beklendiğine işaret eden Bullard, “ABD iktisadı yıl sonunda aşağı üst tam toparlanmayı sağlayabilir. GSYH’nın 2020’yi 2019 yılı ile neredeyse tıpkı seviyede tamamlaması ve işsizlik oranında değerli düşüş kelam konusu olabilir” diye konuştu.
Özetle, işsizlik 12 milyonu aşar, bir çok KOBİ iflasla yüzyüze yaşarken, bütçe takviyesinin gecikmesi ve Fed’in niyetlerinin tam kestirilememesi ABD iktisadı için tehlikeler yaratıyor. Şayet Kasım’a kadar sürecek seçim yarışında, toplumsal kutuplaşma da piyasa ve ekonomik inancı vurursa, ABD beklentilerin bilakis kış resesyonu ile tanışabilir.
ING: Euro Bölgesi PMI zayıflığına dikkat!
Fitch ABD Iktisadı Raporu
Deutsche: Dünya 2021 ortalarında koronavirüs öncesi düzeylere ulaşacak
FÖŞ yazdı: Covid-19 küresel iktisatta yara izi bırakacak
Para Tahlil
