ABD iktisadına verilen büyük doz pandemi mali takviyesi bu hafta geri çekilecek ve 7,5 milyondan fazla Amerikalı, virüsün yine canlandığı günlerde haftalık 300 dolar çeklerini bir daha alamayacak.
Ekstra federal işsizlik ödemelerinin sona ermesi, Amerika’nın koronavirüs krizine karşı siyaset yansısında bir değişimin altını çiziyor : Acil dayanaklardan uzaklaşarak ABD lideri Biden’ın desteklediği güvenlik ağına bağlı uzun vadeli değişiklikler artık devreye girecek.
Fakat geçiş, ABD iktisadı ve Biden idaresi için garip bir vakitte geliyor. Ağustos ayında Delta varyantı ile temaslı koronavirüs enfeksiyonlarındaki artışa cevap olarak iş büyümesi yavaşlıyor ve pandeminin azalmaması durumunda daha uzun müddetli bir yavaşlamanın artmasından korkuluyor.
Yararları destekleyenler, geri çekilmenin hükümetin daha eşit bir ekonomik toparlanma yaratma gayretlerini da baltalayabileceğinden kaygı ediyor.
Sol eğilimli bir iktisat siyaseti niyet kuruluşu olan Groundwork Collaborative’in genel müdürü Lindsay Owens, “Toparlanmayı yavaşlatacak, iş talebini yavaşlatacak ve daha fazla personel getirebilecek yüksek basınçlı bir iktisat yaratma gayesine pürüz,” dedi.
Milyonlarca Amerikalı aile çok fazla gelir kaybedecek ve bu da onlar için birçok seçeneği ortadan kaldırıyor.
Haftalık 300 dolar pahasındaki federal işsiz ödeneğinin sona ermesini çevreleyen tedirginlik, ABD iktisadının süratle çekiş kazanmaya başladığı, aşıların arttığı, enflasyonun alev aldığı ve programı uzatma iştahının süratle azaldığı yılın başlarındaki Washington’daki hissiyatın aksine döndüğü bir periyotta geliyor.
Cumhuriyetçiler, Biden’ın Mart ayındaki 1,9tn dolarlık teşvikinde uzatılan işsizlik yardımlarını, insanları işe geri dönmekten vazgeçirmekle suçladılar ve Cumhuriyetçilerin liderliğindeki birçok eyalet Haziran ayı başlarında federal yardım ödemelerini durdurmak için çabuk etti.
Demokratların liderliğindeki eyaletler bu haftaya kadar devam etmelerini sağladı, fakat Beyaz Saray içinde ve Capitol Hill’de çok az kişi yardımların bir sefer daha yenilenmeleri gerektiği kanısında.
Mart ayından bu yana, ABD’deki işsizlik oranı Ağustos ayında yüzde 6’dan yüzde 5,2’ye düştü. beyaz saray basın sözcü yardımcısı Karine Jean-Pierre gazetecilere verdiği demeçte, işsizlik ödeneğinin sona ermesi sorulduğunda “Bunu yine kıymetlendirme planı yok. Bildiğiniz üzere, bu geçiciydi” dedi.
Biden idaresi ve birçok Demokrat bunun yerine, hükümetin çocuk bakımı, eğitim ve iklim değişikliğine yönelik tedbirlere 3,5 tn dolara kadar kaynak sağlamasını amaçlayan ekonomik gündeminin bir sonraki kademesine odaklanıyor.
Biden idaresi iktisat yetkilileri, sekiz ila 10 yıla yayılsa bile, bu siyasetlerin, işgücü piyasasını güzelleştirmek ve uzun vadede daha eşit bir toparlanmayı teşvik etmek için gerekli olduğuna inanıyorlar. Cumhuriyetçilere nazaran ise planı pervasız bir harcama savurganlığı.
Beyaz Saray, eyaletleri işsizlik için acil yardım sağlamak için Mart teşvikinden elde edilen 350 milyar dolarlık bir meblağ daha kullanmaya çağırıyor, fakat federal işsizlik yardımlarının yeni bir uzantısının yakında yasalaşacağına dair beklentiler boş.
Birtakım haneler işsizlerin yardım kaybından kaynaklanan darbeyi atlatmak için artan tasarruflarını kullanabilecek durumda. Fakat telaş, iş yaratmadaki son yavaşlamanın, Delta varyantından en olumsuz etkilenen bölüm olan cümbüş ve misafirperverlikteki zayıflıktan kaynaklanmış olması ve düşük fiyatlı çalışanları orantısız bir formda vurması.
İşsiz yardımların sona ermesi konusundaki tartışmalar, Biden’ın teşvikinin bir öteki temel ögesi olan teşvik çekleri formunda 1400 dolarlık direkt ödemelerin kalkmasıyla artıyor.
Fed ise varlık alımlarını küçülterek toparlanma için nakdî takviyesini ne vakit ve nasıl azaltacaüını tartışmakta. Fakat birtakım ekonomistler ve stratejistler, ABD iktisadının hükümet dayanağının kaybına dayanacak kadar güçlü olduğuna inanıyor.
Bağımsız piyasa stratejisti Ed Yardeni, “Yardım çeklerinin sona ermesinin istihdam ve fiyatlardaki karlarla dengelenmeye devam etmesi gerektiğinden, ‘mali uçurum’ konusunda telaşlı değiliz.” dedi.
Financial Times
Para Tahlil
