Türkiye iktisadının taşıyıcı kolonu kimdir? Esnaf… Elbette gerçek kesimin her aktörünün, iktisadın gelişimine de sürdürülebilirliğine katkısı vardır. Ancak sosyolojik özelliğinden toplumun hücrelerine kadar sirayet eden hali, orta gelir kümesini temsil etmesi bakımından esnaf bölümü farklı bir yerdedir.
Pekala entübe sayısıyla esnafın ne alâkası var? Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu Lideri Bendevi Palandöken bir açıklama yaptı. 415 mesleğin tamamında büyük bir meşakkat yaşandığını lisana getirdikten sonra Türkiye’ye seslendi:
“Entübe odasındayız, ölüyoruz.” Palandöken esnaf ve sanatkâra ilişkin şu an 2 milyon 500 bin işyeri olduğuna dikkat çekti. Haydi biz yüksek sayıdan değil, azından hesaplayalım. 2019 yılının sonu itibariyle, tekrar TESK açıklamasını temel aldığımızda, Türkiye’de 1 milyon 791 bin 201 tacir var.
Bunu yuvarlak hesap 1,8 milyon mükellef olarak nitelendirebiliriz. Her biri yanında ortalama bir kişi çalıştırsa ve tekrar ortalama 3 kişilik bir ailenin geçim kaynağı olsa, 10 milyon 800 bin kişi eder. Yani nüfusun sekizde birinden fazla…
Şunun altını çizmek gerekir ki, aldığım ortalamalar minimumdur. Yani esnafın yanında daha çok kişi de çalışıyor olabilir tek başına da esnaflık yapıyor olması mümkündür. Bu nedenle ortalama ve mütevazı bir sayıyı temel aldım. Hatta nüfus 11 milyona bu hesapla bile yaklaşmışken 10 milyon olduklarını kabul ettim.
Kim bu esnaf? Kazansın ya da kazanmasın vergi ödemesi istenen, Maliye’nin en sık nezaret uyguladığı, şirketler üzere birden fazla kalemi vergilerinden düşemeyen, sosyolojik olarak baktığınızda çocuklarını okutan, mahalleye geri dönen veresiye defteriyle faizsiz kredi açan, seçim devirlerinde akla gelip, sonra unutulan kesim.
Artık iktisadın bu aktörleri ‘ölüyoruz’ diye haykırıyor. Lakin rastgele bir vergi ya da prim takviyesi görmediler. Yalnızca borçları ötelendi ve şu an her birinden ikili tahsilât bekleniyor.
Halbuki dünyanın tüm gelişmiş ekonomilerinde küçük müteşebbis korunur. Mesela büyük Fransa’da büyük marketlerle esnaf ortasında vergi oranı farkı vardır. Marketlerden tahsil edilen fonda biriktirilir ve küçük esnafa ucuz faizli ve uzun vadeli kredilendirme olarak kullandırılır.
Birçok ülkede farklı metotlar uygulansa da, desteklendikleri açıktır. Bizde ise vezne olarak görülen, kayıt dışı çalışanların peşinde koşmak yerine mükellef haliyle ‘kümesteki kaz’ muamelesi yapılan bölümdür esnaf.
Sonra da vergi veriyor, vermiyor tartışması yapılır. Halbuki ülkede sabit gelirlilerden sonra kaçak noktası olmayan tek bölümdür. Artık diyorlar ki ‘ölüyoruz’. Sizce bunun hiçbir manası yok mu?
Hepsi bir kenara şu soruyu sormak isterim: Bir ülkedeki esnaf bu noktadaysa, o ülkede iktisat idaresinin bahsettiği üzere sağlıklı bir iktisattan bahsetmek mümkün mü?
Düşünsenize, KOBİ’leriniz hayat uğraşı veriyor. Şirketleriniz kârlılıklarını daima kaybediyor. Esnaf entübe odasında ve tüketici de batmış vaziyette. Lakin iktisat idaresine sorarsanız ‘sorun yok.’ Haklılar, daima dış güçlerin oyunu bunlar.
@cetinunsalantv
Para Tahlil
