TÜİK’in açıkladığı istatistik göstergeler ortasında kamuoyunda en fazla tartışma konusu olanları enflasyon ve işsizlik bilgileridir. TÜİK, son periyotta işsizlik verisini resmi işsizlik ve geniş işsizlik verisi olarak açıklamaya başlayınca tartışmanın işsizlik kısmı bir manada sona erdi. Resmi işsizlik verisi yüzde 12 dolayında olduğu halde geniş işsizlik verisi yüzde 30 dolayında açıklanınca resmi işsizliğin sadece bir tarif farklılığından kaynaklandığı, gerçekte işsizliğin yüzde 30 oranında olduğu konusu resmi olarak da onaylanmış oldu. Buna karşılık enflasyon oranı sıkıntısı hala karışık. TÜİK, Mart ayı prestijiyle 12 aylık enflasyon oranını tüketici fiyatları açısından (TÜFE) yüzde 16,19, yurt içi üretici fiyatları açısından (Yİ-ÜFE) yüzde 31,20 olarak açıkladı.
TÜFE, Yİ-ÜFE ve USD/TL kuru, Euro/TL kuru gelişmeleri son 12 ay prestijiyle aşağıdaki tabloda yer alıyor (kaynak: TÜİK / Tüketici Fiyat Endeksi, TÜİK / Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi ve Bloomberg HT.)
Tabloya baktığımızda TL’nin yarım Dolar ve yarım Euro’dan oluşan kur sepetine nazaran yüzde 29’a yakın bedel kaybettiğini görüyoruz. Bu önemli kıymet kaybı birebir devirde yüzde 31,2 oranında artmış bulunan Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksine (Yİ-ÜFE) yansımış bulunuyor. Buna karşılık Tüketici Fiyatları Endeksine (TÜFE)’ye yansıma bunun yarısı kadar görünüyor.
Mart 2020’den Mart 2021’e TÜFE ve Yİ-ÜFE endekslerinin görünümü aşağıdaki grafikte yer gösteriliyor:
Grafik bize Yİ-ÜFE ile TÜFE ortasında giderek TÜFE aleyhine büyüyen bir fark olduğunu açık biçimde gösteriyor.
TÜİK sitesinde Yurtiçi Üretici Fiyatları Endeksinde (Yİ-ÜFE) temel alınan üretici fiyatları; ‘yurt içinde üretimi yapılan eserlerin, KDV ve gibisi vergiler hariç, peşin satış fiyatıdır’ diye tanımlanıyor. Buna nazaran Yİ-ÜFE’de üreticinin toptancıya (eğer yoksa perakendeciye) KDV ve gibisi vergiler hariç satış fiyatı temel alınıyor. Tekrar TÜİK sitesinde temel alınan tüketici fiyatları da şöyle tanımlanıyor: ‘Endeksin fiyat kapsamı satın alış fiyatları olarak tespit edilmektedir. Fiyatlar, vergiler dâhil peşin ödemeler olarak belirlenerek, taksitli satışlar üzerinden fiyatlandırmalar yahut mutabakatlı fiyatlar dikkate alınmamaktadır.’
Son 12 ayda içinde KDV ve gibisi vergiler olmayan Yİ-ÜFE yüzde 31,20 yükseldiği halde içinde KDV ve gibisi vergiler olan TÜFE yüzde 16,19 artmışsa bu durumda üreticiler, üretim maliyetlerine kurdan gelen artışları satış fiyatlarına yansıtamamış ve münasebetiyle önemli biçimde ziyan etmiş olmalıydılar. Birkaç aylık ziyanlar sineye çekilebilir tahminen ancak bu aylarca sürerse üreticilerin batmış olması gerekir. Bilançolara baktığımızda bu türlü bir durum göremiyoruz.
Yazının devamı burada.
Para Tahlil
