İstanbul Sanayi Odası ve IHS Markit işbirliğiyle hazırlanan İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI) Mart ayında evvelki aya nazaran 0,9 puan artışla 52,6 düzeyine yükseldi. PMI endeksinde 50,0 bedelinin üzerindeki sayılar dalda genel manada iyileşmeye işaret ediyor. Yayınlanan raporda yer aldığı üzere Mart ayında “yeni siparişler tekrar büyümeye geçerken, üretim ve istihdamda artışlar devam etti, ham unsur teminindeki zorluklar sürdü”. Siparişlerdeki artışın ana etkeni ihracat siparişlerindeki hızlanma oldu. Global yük taşımacılığındaki problemler, ham husus teminini zorlaştırırken teslimat müddetleri 
Şubat’a nazaran yükseldi. Mart ayında Türk lirasındaki kıymet kaybıyla birlikte girdi maliyetleri ve çıktı fiyatları süratle yükseldi. Artan siparişler ve üretimin tesiriyle imalat kesiminde istihdam artışı sürdü.
Bilhassa en büyük ticaret ortağımız olan Almanya ve Euro Bölgesinde imalat dallarının Mart ayında büyüme kaydetmesi, Türkiye’nin ihracat siparişlerini artırırken üretim artışı ekonomik büyümeyi destekledi. Münasebetiyle 2021 yılının birinci çeyreğinde imalat kesiminde kaydedilen görece ölçülü iyileşmeler, sanayi üretimini münasebetiyle da GSYH büyümesini destekleyen en kıymetli faktör olarak karşımıza çıktığını söyleyebilirim.
Misal biçimde, 31 Mart’ta MÜSİAD tarafından yayınlanan ve PMI endeksleriyle benzeri metodoloji ortaya koyan Sanayi Dalı SAMEKS Endeksi de Mart ayında bir evvelki aya nazaran 0,9 puan azalarak 50,8 düzeyine gerilemesine karşın 50 üzerindeki referans kıymetiyle büyüme bölgesinde kaldığını gösterdi. Yeni siparişler evvelki aya nazaran 0,3 puan düşerek 47,6 düzeyine gerilemesine karşın üretim endeksi evvelki aya nazaran 4,2 puan artışla 53,0 düzeyine yükseldi. Her iki PMI endeksi de Türkiye’de imalat bölümünün satın alımlarını Mart ayında hızlandırsa da hudut ötesi tedarik zincirindeki problemler sebebiyle stoklarda düşüş yaşanmasına sebep olduğunu ortaya koydu. Öte yandan SAMEKS endeksi imalat kesimindeki istihdam artış suratının Mart ayında evvelki aya nazaran sert düşüş yaşadığı işaretini aldık.
Kaynak: MÜSİAD
IHS Markit bilgilerine nazaran, özetle Covid-19 kısıtlamalarının global bazda olay sayılarında iyileşme getirmesiyle birlikte Mart ayında bilhassa ihracat siparişleri ve üretimde artış eğilimi gözlenirken, tedarik zincirindeki zahmetler girdi maliyetlerini ve paralelinde çıktı fiyatlarını artırarak enflasyonist baskının artmasına sebep oluyor. Global siparişlerdeki iyileşmeler Türkiye’nin ihracat siparişlerindeki artışı destekliyor. Daha ayrıntılı olarak, bölgeler ve ülkeler bazında global imalat kesimindeki gelişmeleri aşağıda sizler için özetledim.
AMERİKA
ABD (58,6’dan 59,1’e): Yurt içi ve ihracat yeni siparişlerindeki sert artışa karşın ham husus kısıtları sebebiyle üretim ölçülü bir artış kaydetti; istihdam, girdi maliyetleri ve çıktı fiyatları arttı.
Brezilya (58,4’ten 52,8’e): Covid-19 kaynaklı yeni kısıtlamaların tesiriyle yeni siparişler, istihdam ve üretim daralma bölgesine geçti; enflasyon siparişleri durakladı. Tedarik zincirinde artan problemle tedarik müddetlerinin uzamasına, girdi maliyetleri ve çıktı fiyatlarının artışına sebep oldu.
Kanada (54,8’den 58,5′): Üretim, yeni yurt içi ve ihracat siparişleri, satın alımlar, istihdam, tedarik mühletleri, enflasyonist baskılar arttı.
EURO BÖLGESİ
Almanya, Avusturya, Fransa, Hollanda, İrlanda, İspanya, İtalya, Yunanistan ülkelerini kapsayan Euro Bölgesi PMI endeksi Mart ayında aylık 4,6 puan artışla 62,5 düzeyine yükseldi. Endeksteki tüm ülkelerin imalat kesimi PMI endeksleri artan yurt içi ve ihracat siparişlerinin takviyesiyle Mart ayında kaydettikleri 51-67 aralığındaki pahalarla Şubat ayına nazaran büyüme kaydetti. En düşük büyüme performansı 51,8 düzeyi ile Yunanistan’a ilişkin. En büyük ticaret ortağımız olan Almanya PMI endeksi 66,6 düzeyi ile tarihi doruğuna yükseldi. Almanya imalat kesiminin büyümesinde ana etken başta Çin olmak üzere Asya ve ABD’den gelen yeni ihracat siparişlerdeki artışların devam etmesi. Artan talep ve tedarik zincirindeki kahırlar, Euro Bölgesi genelinde girdi maliyetleri ve çıktı fiyatlarında sert artışlara sebep oldu. Siparişler ve üretimdeki artışlar Bölge genelinde imalat dalı istihdamında artışı da beraberinde getirdi.
Kaynak: IHS Markit
İngiltere: En büyük ihracat pazarlarımızdan olan İngiltere imalat kesimi PMI endeksi Mart ayında 58,9 düzeyi ile son 10 yılın en yüksek düzeyine çıktı. Yurt içi ve ihracat siparişlerindeki artışla üretim ve istihdam artış kaydetti. İhracat siparişlerinin bilhassa Avrupa, Asya ve ABD kaynaklı artışlar olduğuna dikkat çekildi. Tedarik zincirindeki kısıtlar ham husus zahmetlerine sebep olmakla birlikte girdi maliyetleri son 50 ayın en süratli artışını kaydetti, maliyet artışları çıktı fiyatlarına yansıtıldı.
ASYA VE UZAK-DOĞU
Avustralya (56,9’dan 56,8’e): Üretim, yurt içi siparişler arttı, ihracat zayıfladı; tedarik müddetleri, girdi maliyetleri ve çıktı fiyatları arttı.
Çin (50,9’dan 50,6’ya): Üretim, yurt içi siparişler ve istihdam ölçülü artış kaydetti; ihracat siparişleri, girdi maliyetleri ve çıktı fiyatları yükseldi, tedarik sürelerindeki artış zayıfladı.
Kaynak: IHS Markit
Endonezya (50,9’dan 53,2’ye): Üretim, yurt içi siparişler, istihdam, tedarik mühletleri, girdi maliyetleri arttı; çıktı fiyatlarındaki artış sonlu kaldı, ihracat siparişleri düştü.
Güney Kore (55,3 ile değişmedi): Üretim, yurt içi ve ihracat siparişleri, istihdam, tedarik mühletleri arttı; girdi maliyetlerindeki artış kısmen çıktı fiyatlarına yansıtıldı.
Japonya (51,4’ten 52,7’ye): Üretim (özellikle otomotiv ve yarı iletkenler), yurt içi siparişler, istihdam, tedarik müddetleri, girdi maliyetleri ve çıktı fiyatları arttı; Çin dahil Asya ülkelerinden gelen talebe karşın ihracat siparişlerindeki artış sonlu kaldı.
Malezya (47,7’den 48,9’a): Üretim, yurt içi siparişler, istihdam arttı, ihracat siparişleri düştü; tedarik mühletleri, girdi maliyetleri ve çıktı fiyatları arttı.
Myanmar (27,7’den 27,5’e): Askeri darbenin getirdiği siyasi kaos ve ülke genelindeki protestolar sebebiyle fabrikalar kapalı. Hammadde kahrı ve lokal para ünitesindeki sert kayıplar fiyatlar üzerinde üst istikametli baskı oluşturuyor.
Rusya (51,5’ten 51,1’e): Üretim ve yurt içi siparişlerde ölçülü artış kaydedildi, ihracat siparişleri düştü; tedarik mühletleri, girdi maliyetleri ve çıktı fiyatları arttı.
Tayland (47,2’den 48,8’e): Yeni ihracat siparişleri arttı; üretim, yurtiçi siparişler ve istihdam azaldı; tedarik müddetleri, girdi maliyetleri arttı, çıktı fiyatları değişmedi.
Tayvan (60,4’ten 60,8’e): Üretim, yurt içi ve ihracat siparişleri, istihdam, tedarik mühletleri, girdi maliyetleri ve çıktı fiyatları arttı.
Vietnam (51,6’dan 53,6’ya): Üretim, yurt içi ve ihracat siparişleri, istihdam, tedarik müddetleri, girdi maliyetleri ve çıktı fiyatları arttı. Çelik fiyatları ve Çin’den temin edilen eserlerdeki fiyat artışları girdi maliyetlerinin artmasında tesirli oldu.
Dr. Fulya Gürbüz
Blog sitesini ziyaret edin
Mart ayında ihracat artışı tam gaz
Türkiye için yeni 2021 iddiaları geliyor
BloombergHT Tüketici İnanç Endeksi’nde martta büyük düşüş
Para Tahlil
