Küresel fonlar ve yatırım bankası uzmanları Türkiye’nin de dahil olduğu Gelişmekte Olan Piyasalar’ın (GOP, Ülkeler = GOÜ) bu sene çok süratli büyüyeceği ve en cazip yatırım enstrümanları ortasında olduğunu inatla sav ediyor. GOP’un sene başından bu yana kötü performansı bu iddiayı çürütürken, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres de Financial Times’la yaptığı bir söyleşide Covid-19’un ekonomilerde bıraktığı zararın anlaşılamadığı ve GOÜ’in esas probleminin borcun sürdürülebilirliği olduğu ihtarını yaptı.
Bu tıp ikazlar daha evvel de IMF, UNCTAD üzere ulus-üstü kurumlardan gelmişti. Lakin, ABD tahvil faizleri ve Dolar Endeksi’nin yavaş da olsa yükseldiği bir ortamda, Guterres açıklamaları başka bir değer taşıyor.
Pazartesi sabah hafta ortasında Çin’den gelecek iyimser ekonomik bilgilerin umuduyla biraz toparlanan GOP payları, Cuma prestijiyle yeni yılda %10 bedel yitirmişti. GOÜ FX de doların gücünden ziyan görürek, 3 haftalık dipteydi. Henüz GOÜ Euro-tahvilleri ve lokal para cinsinden DİBS’den konum alan fonların kaçmadığı gözleniyor. Lakin, Biden’in yazın Kongre’ye sunacağı $3 trilyonluk altyapı yatırım paketinin ABD’de enflasyonu azdırarak, ABD tahvil faizleri ve doları daha da üst itmesi mümkünlüğü GOÜ için çok önemli bir tehdit.
GOÜ’in Hindistan dışında iktisadın yenilenmesi için koşul olan yapısal ve demokratik ıslahatları ihmal ettikleri ve Brezilya başta Covid-19’a karşı uğraşta de uzaklık alamadıkları da gözden kaçıyor.
Guterres, FT’a “Covid-19’un finansal sistemde yarattığı arızalara gereğince kıymet verilmiyor, üstelik de tırmanan jeo-politik kutuplaşma şartları daha da zorlaştıracak” diye yakındı.
Guterres, 2020 yılında yalnızca Arjantin, Surinam, Belize, Ekvador, Lübnan ve Zambia’nın borç temerrütüne başvurmasının yatırımcılar ortasında yapay bir istikrar algısı yarattığının altını çizdi.
Brezilya ve Güney Afrika Cumhuriyeti üzere önde gelen GOÜ dış borçlanmadan iç borca yönelerek, dikkatlerden kaçmayı becerdiler. Velakin, artık daha kısa vadede ve hayli yüksek faizlerden borç alıyorlar.
Kamu borcu/GSYH oranı %100’ü aşan Brezilya’nın iç borç vadesi 5 yıldan 2.5 yıla indi. Böylelikle borçlanma maliyeti de düştü, lakin kısa vadeli borç aşılama kampanyasının gecikmesi ve/ya diğer nedenlerden ötürü büyümenin beklentilerin altında kalması durumunda ortalama finansman maliyetinin de çok süratli yükselmesi manasına geliyor.
Brezilya’da önü alınamayan Covid-19 epidemisi günde 4 bin can alırken, Guterres “Ekonomik toparlanmanın gecikmesi, işsizlik, sefalet, politik belirsizlik ve son raddede de toplumsal huzursuzluğa yol açabilir” ikazını yaptı.
Dünya Bankası’na nazaran, geçen sene 120 milyon insan yoksulluk sınırıın altına düştü. Küresel borç stoğu bu yıl $25 trilyon yükseldi. Afrika, 2024’e kadar sürü bağışıklığına erişecek ölçüde aşılama yapamayabilir. Orta ve Latin Amerika’da hızla yayılan Covid-19 P1 varyantı da çok bulaşıcı ve öldürücü. Yatırım kararlarında bu varyantın ekonomilere vereceği ziyan hesaplanmıyor.
Guterres’e nazaran, GOÜ’ler kendi başlarına bu krizi aşamaz. IMF’nin Covid-19 kredileri için kaynağın hızla artırılması ve G-7 ülkelerinin de düşük ve orta gelirli ülkeler için borç feragatine yönelik yeni sistemler oluşturması kural.
Yatırım bankası öngörüleri ile ulus-üstü kurumlardan gelen ihtarların çelişkisi üstüne düşünmeye bedel. Türkiye açısından, en iyimser senaryoda bile sıcak para girişleri politik yanılgılar nedeniyle düşük seyredecek. Tüm GOÜ’i saran bir panik atağı, ya da toplu finansal sermaye kaçışı, politik kusurlar telafi edilse dahi, iktisadın buhranda kalacağı manasına geliyor.
Lena Komilova/FT: Piyasalar yakında büyümeyi değil, sürdürülebilirliğini fiyatlayacak
Çin GSMH’si ABD’yi 10 seneye geçecek ancak ABD 50 yıl daha varlıklı kalacak
Global Piyasalar: Emtia fiyatları enflasyon tasaları yüzünden inançta değil
Para Tahlil
