Foreks’e nazaran Milletlerarası Finans Enstitüsü (IIF) tarafından yapılan çalışma, COVID-19 salgınına verilen ekonomik karşılıkların küresel borç dağını 24 trilyon dolar büyüttüğünü gösterdi. Bu sabah Asya’da Dolar Endeksi 91’e yaklaşırken, ABD gösterge 10 yıllık DİBS faizindeki artış %1.30 civarında duruldu. Artan küresel borcun Türkiye üzere Gelişmekte Olan Ülkelere ilişkin kısmi çok riskli hale geliyor. Şayet birtakım uzmanların kestirim ettiği üzere dolar ve faizler eş vakitli yükselecekse, GOÜ’de iflas ve temerrütler başgösterebilir.
IIF çalışmasına nazaran küresel borç, dünya genelindeki GSYH’nın yüzde 355’inin üzerine çıkarak 281 trilyon dolara ulaştı. Global borçta yaşanan 24 trilyon dolarlık artışın yarısının hükümetlerin COVID krizi karşısında ekonomilerdi desteklemek için uyguladıkları programlardan geldiğini belirten IIF, şirketler, bankalar ve hanehalklarının borçlarına da sırasıyla 5,4, 3,9 ve 2,6 trilyon dolar eklendiğini vurguladı.
Küresel borç/GSYH oranı 2020’de 35 baz puan artarak yüzde 355’in üzerine çıktı. 2008 ve 2009’daki küresel finansal krizde küresel borç/GSYH oranı sırasıyla 10 ve yüzde 15 puan artmıştı.
IIF raporunda yapılan değerlendirmede, “Global kamu borcunun bu yıl 10 trilyon dolar daha artmasını ve 92 trilyon doları geçmesini bekliyoruz. Siyasi ve toplumsal baskılar hükümetlerin bütçe açıklarını ve borcu azaltma eforlarını sınırlayabilir, gelecekteki krizler ile başa çıkma kabiliyetlerini tehlikeye sokabilir. Bu birebir vakitte iklim değişikliğinin ve doğal sermaye kaybının negatif tesirlerini azaltmaya dönük siyaset karşılıklarını da sınırlayabilir” sözlerini de yer verildi.
Bloomberg’e nazaran, GOÜ’in FX borcu $9 trilyon civarında yatay kaldı, ancak GSYH’ye oran olarak Çin, Türkiye, Güney Kore ve BAE’nde kayda kıymet yükselişler arz etti. Ek olarak, gerçek kesimde FX borçlu firmalar ortasında kamu takviyesine muhtaç olanların artması da geri ödeme riskini yükseltiyor.
GOÜ devlet ve şirketlerin bu yıl $500-700 milyar ortası FX borç geri ödemesi yapacağı varsayım ediliyor. Bu borcun lokal para ünitesi cinsinden kıymeti Dolar Endeksi ve ABD faizleri yükselecekse, artmaya mahkum. Makro-ekonomik açıdan, bu senaryoda ödemeler istikrarı açıkları genişleyecek. Kimi ülkeler para ve maliye siyasetinde sıkılaştırmaya gitmeye zorlanabilir. Şirketler açısından, yaz aylarında dünya iktisadı toparlanmazsa, iflas ve temerrüt olasılıkları artıyor.
Fed ve AMB’nı ebediyen para basıp faizleri sıfırda tutacağı bir dünyada her borç ödenir. Fakat, borcu vadesi 5-10 yıl ortasında değişirken, Fed ve AMB en fazla 2 yıl daha para basacak. Sonra ne olacak?
FÖŞ anlattı: Türkiye’nin Finansman Darboğazını Anlamak
ABD iktisadı şaha kalktı, ancak Wall Street mahsun
Güldem Atabay: Emtia piyasasında ‘Süper Döngü’ ve Türkiye
Tahvil piyasasında korkulan krizi ne tetikleyecek?
Para Tahlil
