Enflasyonu tartışırken, her daim bahse kısa vade büyümeden vazgeçmek ve bir bedel ödemek olarak yaklaşıyoruz. Hakikaten durum bu mu? Sayılara daha ayrıntılı bakarsak, Türkiye iktisadının enflasyon konusunu çözmeden kısa vadede dahi istihdam yaratan bir büyüme sağlayamadığını net halde görebiliriz.
Münasebetiyle husus enflasyonla uğraş ise, kısa vade fedakârlık ile cümleye başlamak aldatıcı olabilir. “Varsın enflasyon yüksek olsun” dediğiniz anda bırakın uzun vadeyi kısa vadede ne istihdam ne yatırım büyümesi sağlamanız tekrar de mümkün olamıyor. Ortada bir tercih ve o tercihin sonucunda bir çıkar var ise fedakarlıktan bahsedilir. Meğer enflasyona göz yumduğumuzda da kısa vadede bir yarar ve istihdam yaratan büyüme olmuyor. Hasebiyle bir tercih ve fedakârlıktan bahsederek tahlil yapmak da eksik güya.
Burada, aslında bir tercih olmadan tercih varmış üzere gözüken yanılgı, pek çok kesitin sık sık tartıştığı faiz mi kur mu yanılgısına benziyor. Hakikat faizi kullanmadığımız da ve enflasyondan düşük tuttuğumuzda sanıyoruz ki krediye erişim kolay olacak. Halbuki gün sonunda hem yüksek kur hem yüksek faizle baş başa kalıyoruz. Ve krediye erişim zorlaşıyoruz. Örnek 2018-2019 devri. Ya da 2020 sonu 2021 başı. Sayılara bakalım; Türkiye sahiden büyüyor mu? Her ne kadar son gelen Aralık ayı sanayi üretim verisi yıllık bazda %12 (ham veri) büyümeyi gösterse de son 3 yıldır ortalama üretim artışımız epeyce düşük, %1,2. Son 5 yıl ise bu sayı ortalama %3,2. Durum bu türlü olunca da istihdam yaratan bir büyüme elde edemiyoruz. Ve daima kredi faizi, TCMB faizi, kredi artışı, enflasyonla mücadele gibi mevzu sarmalında dönüp duruyoruz. Gerçekleşen sayılar aslında bize neyi yapamadığımızı net göstermekte.
İstihdam sayıları
Yeniden istihdam sayılarına bakalım, dar kapsamlı işsizlik sayısı %12-13 bandında. Yaklaşık son bir yıldır benzeri. Geniş tarifli işsizlik sayılarına bakarsak da bu oran %25’e gelmiş durumda ve yükseliyor. Ortadaki fark nereden kaynaklanmakta? %13 çıkan işsizlik sayısında işsiz olan 4 milyon kişi dikkate alınıyor. Geniş tarifli işsizlikte ise yaklaşık 4,8 milyon kişi daha işsiz lakin iş aramayı bırakmış durumda. Münasebetiyle aşağıdaki grafikten de görüleceği üzere, iş aramayı bırakmış lakin işsiz olan bölümü de dahil ederseniz 9 milyon şahsa yakın işsiz karşımıza çıkmakta. Bu da bize %25 olan gerçek işsizlik oranını vermekte. Elbette pandemi devrinin de buna tesiri nettir, ama %6-7 büyüme oranı veren çeyreklerin de istihdam yaratmada ne kadar geri kaldığını görebiliyoruz.
Yazının devamı burada.
Para Tahlil
