Türkiye’nin son on yılın sekizinde negatif gerçek faiz uyguladığını bu nedenle tıpkı devirde dolarizasyonun arttığına işaret eden Prof. Dr. Hakan Kara, yüzde 20’yi aşan enflasyon eğilimi dikkate alındığında yüzde 17’lik faizin yüksek olmadığını tabir etti.
Yüzde 17 faiz yüksek değil enflasyon için sabırlı olalım
Merkez Bankası Lideri Naci Ağbal, “Erken bir evrede, süreksiz nedenlerle enflasyonun aşağı geldiğini görünce sıkı para siyaseti duruşundan çıkarsanız, geçmiş deneyimler göstermektedir ki, enflasyon tekrar üst istikametli hareket etmektedir” diyerek, “Bu durumda da sıkı para siyaseti uyguladığınız devirdeki kazanımlarınızı da kaybedebiliyorsunuz. Bu nedenle yüzde 5 amacını sağlayana kadar sabırlı olacağız” iletisi verdi.
ORTA VADELİ GAYEYE NAZARAN FAİZ
Üst istikametli risklerin varlığını kabul ettiklerini ve bu risklerin gerçekleşmesi durumunda ek sıkılaşmaya gidip bunların enflasyon görünümü üzerindeki tesirini azaltacaklarını vurgulayan Lider Ağbal, şunları söyledi: “Dolayısıyla, bu kararlılığımız piyasa tarafından teyit edildikçe enflasyon beklentileri yıl sonu varsayım maksadımıza yakınsayacaktır. Faiz indirim sürecinin zamanlaması, enflasyon gerçekleşmelerinin ve orta vadeli görünüm öngörülerimizin Enflasyon Raporu’nda öngördüğümüz patikayla uyumlu halde gerçekleşmesine bağlı olacak. Siyaset faizini her halükârda sırf 2021 gayesine değil, orta vadeli enflasyon maksadına de öngörülen müddette ulaşmayı sağlayacak bir seviyede tutmaya devam edeceğiz.”
BİRKAÇ AYDA ÇÖZÜLECEK DURUM DEĞİL
Ağbal’ın açıklamalarının ajanslara düşmeye başladığı saatlerde Koç Üniversitesi – TÜSİAD Ekonomik Araştırma Forumu (EAF) tarafından “Enflasyon Dinamikleri ve Tahlil Önerileri” konferansı düzenleniyordu. Aktifliğin açılış konuşması TÜSİAD İdare Şurası Üyesi ve İktisat ve Finans Yuvarlak Masa Lideri Barış Oran tarafından yapılırken oturum Koç Üniversitesi-TÜSİAD EAF Yöneticisi Selva Demiralp tarafından yönetildi.
Burada konuşan Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi, Merkez Bankası’nın eski başekonomisti Prof. Dr. Ali Hakan Kara, enflasyon ve faiz konusunda özetle şu iletileri verdi: “Dinamiklerdeki bozulma hayli uzun müddettir devam ediyor. Geçen yılki kur artışı ve besin fiyatlarından kaynaklı değil, fiyatlama davranışlarından kaynaklı bozulma var. Sabırlı olmamız lazım. Merkez Bankası’nın uyguladığı strateji kapsamında sabırlı olunmalı ve o denli birkaç ayda çözelecek bir durum değil. Enflasyon ataleti diye bir kavram tanımlıyoruz. Yıla başlarken kaç puanla başlıyorsunuz; hiçbir şey değişmese bile her sene enflasyona aşikâr bir düzey ile başlıyorsunuz bu atalet dediğimiz şey; beşerler enflasyonun yüksek olacağını düşünüyorlar ve fiyatları artırıyorlar. Bu düzey 6 puanda. Yıla başlarken 6 puan cepte başlıyorsunuz.”
PERU’DA YAPISAL SORUN YOK MU?
Enflasyonun ülkemizde neden yüksek olduğuna ait birçok yapısal neden söylenebileceğini ama hepsinin ötesinde Merkez Bankası’nın düzgün bir merkez bankacılığı yapmasına müsaade verilmediğini kaydeden Prof. Dr. Kara, “Peru bizden daha az yapısal sorunu olan bir ülke değil” diyerek politik kusurların enflasyon üzerindeki tesirine işaret etti. Gerçek faize bakıldığında son on yılın neredeyse sekizinde negatif seviyede olduğunu belirten Kara, “TL’ye yatırım yapanlar kaybetmiş. TL’ye itimadın geri gelmesi kolay değil. On yıldır dolarizasyon artıyor. 2010’san sonra daima dolarizasyon var. Beşerler neden döviz mevduatlarını çözmüyorlar deniyor, görüp bakacaklar. Enflasyon beklentileri de bozuluyor Herkes yüzde 5 olacağına inansa enflasyon çözülür. Amaç ile geçmiş enflasyona baktığımızda amaç yüzde 5’ti; beklenti 6-7 oluyordu. Daha sonra giderek gerçekleşen enflasyona yaklaşan beklenti görüyoruz; çıpa ortadan kalkıyor” sözlerini kullandı.
ÇABUCAK FAİZ İNDİRİMİ OLMAZ
Yüzde 17’lik faizin o kadar da yüksek olmadığını öne süren Prof. Dr. Hakan Kara, enflasyon eğilimlerine bakıldığında yüzde 20’lerin üzerinde olduğunu bu yüzden yüzde 17’nin yüksek olmadığını anlattı. “Merkez’e alan tanıyalım gerekirse daha da sıkılaştırma yapsın. Merkez Bankası’nın işini yapmasına müsaade vermek gerekiyor. Tahminen yılın ikinci yarısında gevşeme yapabilecek, ekonomiyi destekleyecek. Ancak o dayanak verilmezse bu yıl boyunca sıkı para siyaseti uygulamak zorunda kalacak.
“Enflasyonla çaba sabır işi” diyen Kara, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Sabırla kastettiğim bu işin birkaç ayla aşılacağı değil. Merkez Bankası bir şey yapacak bunun getireceği maliyete sabretmek… Sıkı para siyaseti üç sene uygulandı ondan sonra enflasyon tek haneye geldi. Çabucak o denli faiz indirimi… Ben onun önünü almak için de söyledim. Birkaç ay sıktık haydi partiye başlıyoruz, o denli bir şey yok.”
ÜRETİCİ ÖDÜLLENDİRİLMELİ
TÜSİAD Besin, İçecek ve Tarım Çalışma Kümesi Lideri Mehmet Aktaş, Türkiye’de her alanın ekilmesi gerektiğini vurgulayarak, “Üreticinin toprağından uzaklaştırılmaması lazım. Islahat vs. ismine ne dersniz deyin; ne üretileceğinin, kime satılacağının vs. garanti altına alınması lazım. Üreticinin mutlak üretimden ötürü ödüllendirilmesi, eksik gelirin tamamlanması, alanda kalması lazım. İnsanı yaşat ki devlet yaşasın üzere üreticiyi yaşat ki den hareket etmemiz lazım” diye konuştu. Ucuz besine erişimin herkesin hakkı olduğunu vurgulayan Mehmet Aktaş, tarladan rafa giden çoklu katmanın kapsamlı siyaset uygulanmasını da zorlaştırdığını söyledi. Aktaş bunun için de Fransa gibisi çok paydaşın bir ortada yer aldığı bir yapı kurulmasını önerdi.
BEDEL ÖDENMEDEN DEZENFLASYON OLMAZ!
Ekonomist Murat Üçer, enflasyondaki bozulmanın son bir iki yıllık değil çok eskilere dayandığını hatta Fazilet Başçı devrine kadar gittiğini söyledi. “Faizi nasıl düşük tutarız da büyürüz’ önceliğimiz vardı” diyen Murat Üçer, “Son periyotta atalet tahminen arttı lakin beklentileri de çıpalayamadık. Türkiye enflasyonun öncelik olduğu taahhüdünü veremedi. Faiz koridoru araç olarak sunuldu. ‘Faizi yükseltmek zorunda kaldım lakin birinci fırsatta indireceğim’ enflasyon hedeflemesinin ruhuna alışılmamış bir durum” tabirlerini kullandı. Beklentilerin çabucak yılın ikinci yarısında faiz indirimi olacağı halinde belirginleştiğine dikkat çeken Murat Üçer, “Ne oldu ki indirilecek? Bu piyasanın yönlendirmesi de kıymetli bir şey. O denli bir şey söylüyorlar lakin kamu siyaseti daha uzun vadelidir. Türkiye ne yapmak istiyor biz enflasyonda anlaşıyor muyuz? TOBB, MÜSİAD, TÜSİAD,.. hoş bir şey yaptılar ancak bunlar enflasyonu nasıl anlıyorlar? Nedir prosedürlerimiz? Bir bedel ödemeden dezenflasyon yapılması bence mümkün değildir” dedi.
TAHLİL: TÜFE enflasyonu beklentileri aşarak %15’e ulaştı
TAHLİL: Kredi bitti, iflas ve konkordatolar patlayacak
Nakit İstikrarı Bütçenin Yıla Yüksek Bir Açıkla Başlayacağını Söylüyor
Zülfikar Doğan: 500 milyar liralık yapılandırma fiyaskosu
Para Tahlil
