Turizm, Türkiye’nin bacasız sanayisi… Potansiyelinin çok altında turist çekmesine karşın, her yıl üzerine koyarak ilerleyen, bir açık hava müzesi olarak tanımlanabilecek ülkemizde, hem gelir hem de Türkiye’nin öteki bölümlerinde üretilen mamullerin marka pahası açısından kritik bir başlık.
Ne yazık ki pandemi sürecinde de en çok yara alan bölümlerimizin başında geliyor. 2020 yılında bir evvelki sene elde ettiğimiz gelirin yaklaşık dörtte birinde kaldık. Artık de dış ticaret açığına bağlı cari açık problemimizin finansmanı ismine kara kara düşünüyoruz.
Aslında bu yaşananlar bize, ülkemiz ismine ne kadar değerli olduğunu bize bir defa daha gösterdi. Ayrıyeten tedarik alanı da iç olduğu için, beraberinde 50’yi aşkın bölümü harekete geçiren bir yapısı var. Yani sıkıntıyı ciddiye almak durumundayız.
Elbette dünyadan turist durup dururken gelmiyor. Burada acentelerin göz gerisi edilemeyecek bir rolü var. Her ne kadar son yıllarda dijitalleşmeyle birlikte tercih seçenekleri farklılık gösterse de, işin profesyonellerin kesinlikle operasyonun merkezinde yer alması lazım.
İşte tam bu etapta konuşmamız gereken ise acentelerin pandemi sürecini atlatıp atlatamayacağı… Zira burada ortaya çıkacak handikap, Türkiye’nin turizm beklentilerine de olumsuz tesir edecektir.
Türk gerçek dalının geneline olan yaklaşımlar üzere, turizm dalına de bir kadro imkanlar tanındı. Daha doğrusu tanınmaya çalışıldı. Zira Türk gerçek dalına de, kredi teklifi, ötelemeler ve kısa çalışma ödeneği dışında dişe dokunur bir takviye verildiğini söylemek mümkün değil.
Fakat verilenlerin içinde stratejik kesimlerimize acrıca başlık açmamız gerektiği de daima konuşuldu. Tam bu basamakta tıp operatörlerine 200 milyon dolar takviye kelam konusu oldu. İşte tartışma da tam burada başlıyor.
Zira bu firmaların sayısı bir elin parmaklarını geçmiyor. Meğer 10 bini aşkın acentenin ömür uğraşı verdiği ortamda, başkalarını göz arkası etmek, turizm stratejisi açısından büyük bir kusur olarak gözüküyor.
Hakikaten TÜRSAB Lideri Firuz Bağlıkaya da bu bahisteki çarpıklığa dikkat çekiyor. Acentelerin büyük bir kısmının küçük ve orta uzunluk işletmelerden oluştuğunu söz eden TÜRSAB Lideri dayanaklar sayılı çapta büyük firmaya yönlendirileceğine, KOBİ’lere can suyu verilseydi 50 milyon dolar maliyetle, büyük bir dayanak manasına geleceğini söyledi.
Büyük ölçekliler yardım alırken, KOBİ niteliğindeki acentelerin 50 bin TL kredi ile ömürlerine devam edebilme bahtı bulabileceğini hatırlatan Bağlıkaya şunları söylüyor:
“KGF dayanaklı kredi istemiştik. Ancak tercih küçükler tarafında kullanılmadı. Birçok acente sicil sorununa takıldı. Cari açık’ın en büyük ilacı olarak görülen turizm faaliyetini 4-5 firma gerçekleştirmiyor. Binlerce acente batma noktasına geldi. Vahim bir tercih yanılgısı var.”
10 bine yakın seyahat acentesini yok sayarak sonuç almanın mümkün olmadığını da vurgulayan Firuz Bağlıkaya’ya, küçük işletmelerin gelen turist sayısındaki aktifliğini sordum. Cevaba nazaran takribi 40 milyon turistin yarısı bu işletmeler tarafından Türkiye’ye getiriliyor.
200 milyon dolar takviye verilen 4-5 operatörün getirdiği turist sayısı ise 10 milyon civarında. “Kaynak olmasa hepimiz taş yer otururuz. Ancak kaynak yanlış tercihle şekillendi” diyerek ezayı ortaya koyan TÜRSAB Lideri, bu süreçte 2019 yılı cirosuna nazaran ve bu periyoda özel sicil koşulu koymaksızın verilecek dayanakla sorunun aşılabilmesinin mümkün olduğunu hatırlattı.
Talebi defaten Bakanlık makamına ilettiklerini lakin sonuç alamadıklarını lisana getiren TÜRSAB Lideri, bu kurallarda çaresizlikten binin biraz üzerinde acentenin müracaatta bulunabildiğini ve 200-250 acente kullanma talihi olduğunu söyledi.
Pekala sicil bozukluğu nereden kaynaklandı? Firuz Bağlıkaya, acentelerin yalnızca pandemi yaşamadığını, o sürece kadar 7 sene içinde art geriye 3-4 kriz yaşadıklarını hatırlattı. Elbette pandemi de üstüne tuz biber ekmiş gözüküyor.
TÜRSAB Lideri, bugüne kadar olduğu üzere bugün de dayanak tercihinin küçük işletmeden yana kullanılması gerektiğini hatırlattı “Ama bu kere tam aykırısı oldu” dedi.
Esasen ülkede turizmi konuşuyorsak ve gelen turistin yarısını ülkeye kazandıran 10 bin acenteyi yok sayıp, daha berbatı dörtte birini temin eden 5 firmayı destekliyorsak, ortada bir düşünce var demektir. Daha berbatı de şu:
Her şey düzelse bile 2021 yılı da turizm dalı ve Türkiye iktisadı için riske girmiş olabilir. Zira turistin yarısını getiren bölümü, 20 milyon turistin kaynağını yok saydık. Çok geç sayılmaz, bence daha büyük problemler ortaya çıkmadan bugünden sıkıntıyı tekrar kıymetlendirmek gerekir. Yok, bu bir tercih ise riskin gerçekleşmesi halinde, 2021 sonunda kimse ağlamasın.
Çetin Ünsalan: Gerçek kesim ülkenin önünde koşuyor
Kapanan dükkanlar, artan yoksulluk ve yüksek faiz | Kerim Rota
Esnaf haykırdı: Kapanıyoruz!
Bir şahsa istihdam yaratmanın maliyeti yaklaşık 652 bin liraya ulaştı
Para Tahlil
