Amatör yatırımcıların istekle desteklediği pay senedi rallileri ve spekülasyonlar, piyasanın eskileri arasında bugünü durumun geçmişte yaşanan piyasa balonlarına benzemesi açısından tasa uyandırıyor.
Geçen sene Mart ayında koronavirüs çöküşünden kaynaklanan dramatik düşüşün akabinde gelen toparlanma gösterge pay senedi endeksleri 2021’in birinci günlerinde yeni bir dizi rekor düzeye ulaşmış durumda. Tesla üzere tanınan pay senetleri, ölçülü değerleme uğraşlarına meydan okumaya devam ediyor.
Baupost Group kurucusu Seth Klarman, yatırımcıların piyasalardaki riskin “basitçe ortadan kalktığı” yolunda yanlış bir izlenim altında oldukları konusunda uyarırken onları yavaş yavaş kaynayan kurbağalara benzetiyor. GDO’nun kurucu ortağı Jeremy Grantham, 2009’dan beri süregelen bu yükselişi “aşırı değerlenme” ile karakterize edilen “destansı bir balon” olarak tanımladı.
Fon yöneticileri geri çekilme konusunda tetikte. Carmignac’ın pay senetleri lideri David Older “Bu köpüğün sonunu kestirmek sıkıntı. Düşündüğünden daha uzun sürebilir. Aşağı taraflı büyük bir hareket görmüyorum. . . Lakin daha ihtiyatlı hale geldik, ”dedi.
Lakin, gibisi görülmemiş bir nakdî ve mali takviye dalgası üzerinde seyreden piyasalar karşı tarihi düşük düzeylere çivilenmiş tahvil getirileri ve nakit yığınları üzerinde oturan hem kurumsal hem de kişisel yatırımcılar varken, borsalardaki tuhaf hareketler bir müddet daha devam edebilir.
Absolute Strategy Research’teki analistler, Ocak ayı ortalarında yayınlanan bir notta piyasalarda oluşan balonlara dair bir denetim listesi hazırladılar. ABD “büyüme” paylarındaki mevcut ralliyi 1980’lerde Japon pay senetlerindeki düşüşle, 1990’ların sonunda dotcom paylarının düşüşü ve 2000’lerin birinci on yılında emtia paylarında hareketleri karşılaştırdılar.
Ortak özellikler ortasında düşük faiz oranları, çıkarları aşan pay senedi değerlemeleri, denetimden çıkan ferdi pay senedi ticareti ve öz sermaye yararlarında süratli ivmelenmeler ortaya çıktı. Tüm bu noktalarda, mevcut piyasa şartları kaygı verici görünüyor. ASR, ABD gösterge paylarda S&P 500 mukayeseli değerlendirmesindeki pay senetlerinin %10’undan fazlasının, son 200 gündeki ortalamalarının %40 yahut daha üstünde olduğuna dikkat çekiyor ki bu, son 35 yılda sırf dört kere görülen bir olay.
ASR’nin kurucu ortağı Ian Hartnett, “Müşteriler giderek daha fazla endişeleniyor” dedi. Lakin, faiz oranları düşük kalırsa ve fon yöneticileri trene tekrar atlama baskısı hissederse, ralli yine başlayabilir. Geride duran fon yöneticileri ismine mesleğini de “kaybetme korkusu” var diye de ekledi. “İnsanlar her balonu rasyonelleştirmenin bir yolunu buluyor. Fon yönetenlerin üstlerine neden bu düzeylerde uzun konum aldıklarını açıklamaları gerekiyor.”
Kimileri, tecrübesiz amatörlerin alım satım süreçlerindeki patlamayı özel bir tasa olarak işaret ediyor. Profesyonel fon yöneticileri tarafından “zayıf eller” olarak görülen, kayıplara tahammülü olmayan ve süratli çıkış yapabilecek bir küme olarak kategorize edilen bu çeşit yatırımcılar, COVID-19 yasakları altında can zahmetinden Robinhood üzere yeni şirketler tarafından sunulan kurulsuz pay senedi ticaretine yöneldiler.
Carmignac’tan Older, ABD’de Amerikalıların “kumarhaneler ve spor salonları kapandığından beri” pay senetlerine dönmeye başladığını söyledi. Yatırımlarının birçoklarının elektrikli araç üreticileri üzere “hiper büyüme” paylarına odaklandığını belirtti. “Bu şirketler için bir değerleme tavanı yok” dedi.
Lakin tüm bu ikaz işaretleri göz önüne alındığında bile yatırımcılar çıkışlara koşuşturmuyor. Bunun nedeni kısmen ferdî pay senedi süreçlerindeki artışın göründüğünden daha az rahatsız edici olabilmesi. Daha evvelki ferdî pay senedi süreci ataklarına kıyasla bu sefer analistler ve fon yöneticileri, mevcut durumun daha sürdürülebilir olabileceğinden ve hanelere büyük ziyanlar yazılmadan atlatabilmenin mümkün olabileceğinden şüpheleniyorlar.
Cenevre’deki Unigestion’un yatırım yöneticisi Salman Baig, “Perakende yatırımcıların bu satın alımları nasıl finanse ettiğini hatırlamak kıymetli. Artık, hane halkı tasarrufları yüksek. Beşerler nakit bakiyeleri oluşturdu. Bu da bize bir balon üzere gelmiyor. Bilakis, manalı bir düzeltmenin yapılabileceği birtakım kıymetli pay senetleri var ” diyor.
İyimserler ayrıyeten, profesyonel yatırımcıların risk alma konusunda tıpkı kararlı hali sergilemediklerini vurguluyorlar: bunun yerine, piyasanın gerilemesi riskine karşı tedbirler almaya devam ediyorlar. ABD borsalarındaki keskin hareketlere karşı hedge etmenin bir yansıması olan Vix oynaklık endeksi, 20’nin çabucak altındaki uzun vadeli ortalamaya kıyasla 23 puanın üzerinde duruyor. Geçen yılın başında 14 puandı.
Piyasadaki sarsıntıların öncülleriyle benzerlikleri güçlü. Fakat, merkez bankalarından neredeyse hayal bile edilemeyecek bir takviye geri çekilmesi yahut tahvil piyasalarını önemli biçimde sarsan bir enflasyon patlaması dışında, birçok yatırımcı, riskli varlıklarda büyük bir geri dönüşü neyin tetikleyebileceğini kestirmenin güç olduğu konusunda hemfikir.
PineBridge Investments yatırım lideri Michael Kelly, “2021’de piyasalar yükseliyor zira çıkarlar artıyor ve çok likidite hala yükseliyor. Yükselen tasarruf oranı ve buna ek olarak niceliksel genişleme nedeniyle sermayede yapısal bir büyüme içindeyiz. Bunu daha evvel hiç yaşamadık. ” diyor. Bu birleşimin çözülmesinin en az on yıl alacağına inanıyor.
FT
Para Tahlil
