Yahya Kemal’in deniz türküsü şiirinin sonu; “insan alemde hayal ettiği surece yaşar.” Mısrası ile bitiyor. Son iki yıldır, halkın refahını olumsuz etkileyen ekonomik krizin üstüne bu senede pandemi bindirince 2020 yılı kayıp yıl oldu. İstikrar ve huzur içinde bir 2021 umut etmek istiyoruz.
İstikrarın şifreleri, demokrasi, hukuk, ekonomik ve siyasi istikrardır.
Güne bakınca, hayal etmenin bile ne kadar sıkıntı olduğunu görebiliyoruz.
Siyasi iktidar Hukuk ıslahatı dedi ve ancak gerisinden Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararına uyulmayacağını lisana getirdi. Anayasa Mahkemesi kararları uygulanmıyor. Bu gidişi bilakis çevirmek şimdilik sıkıntı görünüyor.
İnsan hakları ve siyasi özgürlükler endeksinde Türkiye 2017 yılından beri özgür olmayan ülke statüsüne geçtik. Başkanlık rejimi değişmeden, yine özgürlük statüsüne geçmek mümkün değildir. Ayrıyeten iktidarda tutunmak için 2021 yılında daha çok karşısı susturmak isteyecektir. İç işleri bakanının mahkeme kararı olmadan dernek ve vakıflara kayyım atayacağı yasalaşması da özgürlüklerin daha çok tırpanlanacağını gösteriyor.
Çin’de demokrasi yoktur. Mülkiyet haklarında sınırlama vardır. Fakat yasalar ve kurumlar istikrarlıdır. Sermaye de emekte ona nazaran durum alabiliyor. Bizde yasalar ve kurumlar yerinden oynadı.Yasalar çok sık değişiyor. Belirsizlik arttı. Yeni maddeyi bir yıl içinde değiştirmesi hiçbir iktidardan bekleyemezsiniz.
İktisada gelince, 2021’e devreden en riskli üç sorun var… Döviz sorunu, dönmeyen kredileri ve işsizlik.
2021’de Merkez Bankası, enflasyonun üstünde Türkiye’nin risk primini karşılayacak bir gerçek faiz siyaseti devam ederse, portföy yatırımları olarak yabancı sermaye gelir. Ayrıyeten Turizm gelirlerinde de bu seneye nazaran artış olacaktır. Cari açık bu seneye nazaran daha düşük kalır.
Dış borçlarda, bankaların ve özel bölümün yurt dışında ihtiyaten tuttukları dövizlerinin olması gerekir. Bu nedenle bir temerrüt sorunu olmaz.
Döviz meselesinde en büyük handikap, Biden ile AB’nin anlaşarak Türkiye’ye daha büyük yaptırımlar uygulamasıdır. O vakit yeni bir kur şoku yaşayabiliriz. Türkiye’yi kaybetme riski olduğu için bunu yaparlar mı? Bu alanda Türkiye’nin batıdan kopması için elinde fazla seçenek yoktur. Ayrıyeten CAATSA yaptırımlarını kişiselleştirebilirler.
Lakin ne yaparsak yapalım, 2021 yılında İMF’ye gideriz.
Bu BDDK pandemi nedeni ile kredi hacmini genişletmek, kredi versinler diye etkin rasyosunu yüzde 100 yapınca, özel bankalar riskli kredilerden kurtulmak için mevduatı daralttılar. Sonradan BDDK bu kararını kaldırdı. Lakin bankalar ziyan gördü. Bu sene dönmeyen krediler oranı yüzde 4,2’dir. 2020’de pandemi nedeni ile birçok firma kapandı, esnaf para kazanamadı. 2021’de işsiz sayısı da artacak. Kur artışları döviz borcu olanların borç yükünü artırdı. Bu nedenlerle 2021’de dönmeyen krediler oranı artacak. Lakin bankaların karlarında bir düşme olur. Kriz olmaz.
İş aramayan ve lakin iş bulursa çalışmaya hazır olan fiili işsizleri de katarsak, 2020 yılı 8,5 milyon işsizle kapanacak. Fiili işsizlik oranı da yüzde 23 oldu. Pandemi nedeniyle işten çıkarma yasağı kalkarsa, birçok personelin döneceği şirket kalmadı. Bir birden fazla da daralmaya gidecektir. 2021 de fiili işsiz sayısı 9,5 milyona çıkacaktır. Fiili işsizlik oranı da yüzde 28’e çıkacaktır.
Kaynak : Yeniçağ
Haberin devamı için: 2021 için umut var mı? – Esfender KORKMAZ
Para Tahlil
