Türkiye’nin bilhassa 2020 yılı içerisinde gemilerle çeşitli ülkelerden taşınan sıvılaştırılmış doğalgaza tartı vermesi güç piyasasında da istikrarları değiştirdi. Yılık birinci yarısında boru sınırlarıyla ithal edilen gazın ölçüsü yüzde 24,8 azalırken, LNG ithalatı ise yüzde 44,8 artış gösterdi. Türkiye’nin LNG tarafında attığı bu adım başta Rusya olmak üzere boru sınırları ile gaz tedarik eden ülkeleri ise telaşlandırdı. Rus güç şirketi Gazprom Export, LNG’ye karşılık spot boru gazı ithalatı için adım attı. Rus şirketin atılımını yorumlayan uzmanlar ise; yeni fiyat atılımlarının kapıda olduğuna dikkat çekiyor.
Karadeniz’deki tarihi doğalgaz keşfi ile Türkiye’nin önümüzdeki yıllarda yenilenecek doğalgaz kontratlarında da büyük indirimlerin gerçekleşmesi beklenirken, Türkiye’nin doğalgaz piyasasında attığı bir öbür adım ise şimdiden milletlerarası güç şirketlerini harekete geçirdi.
Koronavirüs salgının da tesiriyle 2020 yılının birinci yarısında Türkiye’nin toplam doğalgaz ithalatı 2019’un tıpkı periyoduna nazaran yüzde 3,5 azalarak 22 milyar 483 milyon 46 bin metreküpe geriledi.
Kelam konusu devirde, ithalatın 12 milyar 152 milyon 85 bin metreküpü boru çizgileriyle yapılırken 10 milyar 330 milyon 61 bin metreküplük kısmı sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) olarak gerçekleştirildi.
Birebir periyotta Rusya’dan ithal edilen gazın ölçüsü yüzde 41,5 düşüşle 4 milyar 678 milyon 66 bin metreküpe geriledi.
Uzun devirli ve petrole endeksli kontratlar üzerinden satın alınan doğal gazın daha uygun fiyatla alınmasının önünü açan spot boru gazı ithalatına ait adımı yenisafak.com için yorumlayan Güç Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Rahmi İncekara,
”Spot piyasalar boru çizgileri ile karşılaştırıldığında epeyce ucuz kategoride yer alıyor. Münasebetiyle petrole endeksli kontratlar üzerinden ithalata yapan ülkeler daha çok kendilerini LNG ithalatına yanlışsız sevk ettiler. LNG konusunda da tesirli olan ülkeler önemli manada fiyat kırmaya başladılar. Başta Amerika olmak üzere Cezayir, Katar, Nijerya üzere ülkeler aslında sıvılaştırılmış doğalgazı deniz yolu vasıtasıyla ithal ediyorlar. Münasebetiyle burada maliyet noktasında bir avantaj olduğu için güçteki fiyatlar boru çizgileriyle ithal edilen epeyce ucuz bir seviyede kalıyor. İthalatçı ülkeler de güç faturalarını en aza indirgemek maksadıyla LNG’ye yöneliyorlar.” dedi.
Bu yıl itibariyle bakıldığında Türkiye’nin boru sınırları üzerinden ithal ettiği gazın birinci sefer LNG sayısının altına gerilediğini de kaydeden İncekara, koronavirüs salgınından kaynaklı talepte de önemli düşüşlerin olduğunu tabir ederek kelamlarını şöyle sürdürdü;
”Haliyle Türkiye bu süreçte sıvılaştırılmış doğalgaza daha fazla tartı verdi. Amerika, Katar ve Cezayir üzerinden ithal ederek daha ucuza doğalgaz elde etmiş oldu. Boru çizgileri üzerinden sevk edilen gazın LNG’ye nazaran rekabet konusunda daha değerli kaldığından ötürü bir atılım yapılması gerekiyordu. Bu atak Rusya’dan geldi. Bilhassa spot piyasa içerisinde LNG’yle rekabet edilebilirlik açısından düşünüldüğünde boru çizgilerindeki gazın daha kullanılabilir ve rekabetçi manada LNG’ye alternatif olabileceğinin iletisini verdiler. Aslında Rusya bu durumdan ziyanlı çıkıyordu, öte yandan ABD ise doğal bir üstünlük sağlıyordu.”
LNG tarafının mali manada büyük avantaj sağladığını ve ülkelerin bu tarafta eğilimlerinin giderek arttığını Rusya’nın ise bunu çok iyi gördüğünü lisana getiren İncekara, ”Koronavirüsten kaynaklı güç piyasasında bir daralma vardı aslında. kayıplarını gidermek maksadıyla bu spot atağını yapmış oldu.” diye konuştu.
Spot piyasalarda biraz daha bilhassa günün gerektirdiği şartlara nazaran kısa vadede fiyatlar belirlendiği için bu avantajlardan yararlanmak gerektiğinin altını çizen İncekara, ”Koronavirüs nedeniyle güç bir kış bizi bekliyor. O yüzden güç piyasasında da önemli bir daralma öngörülüyor. Bundan ötürü önümüzdeki aylarda da bir atağın daha yapılması bekleniyor. Güç muhtaçlığı olan ülkelere gazı satabilmek maksadıyla fiyatları daha uygun düzeylere çekmek için farklı formüller uygulayacaktır.” dedi.
Kaynak: Kenan Biter, yenisafak.com
Para Tahlil
