Dövizin TL karşısındaki bedel kazanması, doğal olarak faiz artırımını gündeme getirdi. Esasen negatif faiz uygulayan Türkiye’ye karşı bu teklifin gelmesi çok da olağandışı bir durum değil.
Tüm yabancı kuruluşlar ve içte ekonomiyi okuyanlar doğal olarak bu sıkıntıyı gündeme taşıdı. Ama kritik soru şu: Faizle sorunu çözmek mümkün mü? Bugün itibariyle gerçekleşen dalgalanmayı frenlemeniz mümkün; lakin sorunu çözmek olanaksız.
Faizi düşürürsek enflasyonun düşeceğine inanmak ne kadar akıl dışı bir durumsa, faizle sorunu ortadan kaldıracağını düşünmek de o oranda günü birlik bir yaklaşım olarak gözüküyor.
Yalnız bu söylediğimden faiz artırımı muhtaçlığı yok sonucu çıkmasın. Bu türlü bir gereksinim aslında dalgalanma olmasaydı da vardı. Zira iktisadın sayılarını istediğiniz üzere kurgulamanız; o iktisadın gerçeklerinin de o olduğu manasına gelmiyor.
Faizi düşürerek nasıl enflasyonu düşüremedik? Esasen bu türlü bir şeyin de imkanı yok. Çünkü tekrar hatırlatalım ki faiz, enflasyonun bir sonucudur. Artık de tıpkı halde faizi üst çekerek, yapısal sıkıntılarımızı ve döviz gereksinimimizi karşılamamız mümkün değil.
Faiz artışı tempo halinde konuşulurken, bunun yalnızca gereksinim kadar olmasına itina gösterilmelidir. Aksi takdirde faiz sarmalından şimdi çıkamamış Türkiye’yi ikinci bir sarmala daha sokabilir ki; o da telafisi mümkün olmayan sonuçlara neden olur.
Iktisat idaresi gerek TL’nin bedelinde, gerekse de faiz konusunda bir noktayı anlayamadı. Bedeli neyse onu temel almak… Bunu anlamadığınız sürece de dalgalı özgür piyasa oyunu altında sabit kur ya da düşük faiz oyunu oynar; sonunda da görece elde ettiğiniz tüm kazanımları misliyle kaybedersiniz.
Türkiye’nin gereksinimi olan kesinlikle planlı ve üreten bir iktisada geçiş olmalı. Bunu da ithalattan vergi beklentisi olan ya da muhtaçlığı her fırsatta ithalatla çözen başla yapamazsınız. Bunun sonuçta üretime daha çok darbe vurduğunu göremiyorsanız ya derdiniz günü kurtarmaktır ya da üretime zerre kadar inanmıyorsunuz demektir.
Sanayi, tarım ve işgücü envanterlerini yapmadan, aşikâr bir plan ortaya koymadan, finansçı başıyla kredi dağıtarak iktisat yönetmeye katlığınız sürece, hem kaynaklarınızı boşa harcarsınız; hem de dün kredi verdiğiniz insanları daha büyük maliyetlerle karşı karşıya bırakırsınız.
Kim ne derse desin şu bir gerek ki Türkiye iktisadı yönetilemiyor. Yalnızca makyajla gün kurtarmanın en yakın sonuçlarını Yunanistan’da gördük. Gerçeklerle yüzleşmek ve ona nazaran bir plan yapmak zorundayız.
Aksi takdirde her durumda bir dış sorumlu arar; iç kamuoyunu oyalar ve vatandaşı ağırlaşan bir faturayla karşı karşıya bırakırsınız. Türkiye’nin çok şeye gereksinimi var. Lakin birinci ve acil muhtaçlığı ne derseniz; ben gerçeğiyle yüzleşmek derim. Çünkü tahlilin anahtarı orada.
@cetinunsalantv
Para Tahlil
