Dünyada ve Türkiye’de o denli bir haftanın içinden geçiyoruz ki, her şey algılar üzerinde yönetiliyor. Haftanın birinci gününde bunun en değerli göstergesi ise dolar ve altındaki gevşeme. Öncelikle sıkıntıyı dünya ve Türkiye açısından ele alalım.
Dünyada ABD seçimlerinin geride kalması ve belirsizliğin ortadan kalkması, yükselen bir tansiyonun doğal olarak düşmesini sağladı. Zira dünyanın en büyük iki iktisadından birinde gerçekleşecek seçim, hem adayların farklı bakış açıları, hem de kutuplaşan ABD seçmeni nedeniyle risk algısını yükseltiyordu.
Biden kazandı ve bir gevşeme oldu. Artık sorun ortadan kalkmış olarak düşünülüyor. Halbuki ortadan kalkan tek şey ABD’deki seçim sonuçlarına yönelik ihtimaller. Bundan sonra Biden’ın izleyeceği siyasetler, başka değerlendirilmeli.
Yeniden aşı ile ilgili gelişmeler de eş vakitli olarak servis edildi. Bu durum da ekonomik meşakkatlerin pandemi kaynaklı olduğu tezi üzerinden dünyayı ikna etmeye çalışan, özellikle finans piyasaları açısından belirleyici oldu. Meğer sorun pandemiden kaynaklanmıyor. Pandemi, mevcut sorunun boyutunu büyüten ve faturayı ağırlaştıran yalnızca bir etken.
Sonuç itibariyle bunların tesiriyle altında gevşeme oldu. Meğer biliyoruz ki idare değişse de ticaret savaşlarından, jeopolitik risklerin devam etmesine kadar bir dizi sorun ve 2 binli yıllardaki ekonomik yanlışların faturasından, pandeminin ortaya koyduğu hasara kadar birçok problem ortadan kalkmış değil. Fakat algı olarak, sorun bazında bunlar yokmuş üzere davranılıyor. Yani Merhum Demirel’in telaffuzuyla ‘Meseleleri sorun yapmazsan, problem kalmaz.’
Türkiye’ye dönecek olursak, evvel Merkez Bankası operasyonu, akabinde onu gölgede bırakan Berat Albayrak istifası dolar başta olmak üzere döviz kurunda bir gerilemeyi de beraberinde getirdi. Başta toplumsal medya muhabbetleri olmak üzere, Türkiye’de de o denli bir algı yürütülüyor ki, güya tüm sorun Albayrak’tan kaynaklanıyordu.
Meğer dünya iktisadının hasta hali içerisinde pandeminin tesiri ne ise, hasta ve yanlış tedaviler uygulayan Türkiye iktisadı içerisinde Berat Albayrak’ın da tesiri tıpkı. Naci Ağbal ile 19 Kasım günü gerçekleşecek Para Siyaseti Toplantısı’nda faiz arttırılacağı ihtimali üzerinden süreç yönetiliyor.
Berat Albayrak sonrasında da rahatlama olacağı öngörülüyor. Meğer biliyoruz ki ekonomik model değişmeden, planlı ve hakikaten kalkınmacı bir model uygulanmadan, bunu da finanse edecek kaynak düşünülmeden hiçbir şey değişmeyecek.
Türkiye iktisadının cari açıktan borç döndürmeye kadar tüm meseleleri ortada dururken, gerçek olmayan bir enflasyon, işsizlik sayısıyla, hırpalayan bir döviz kuru gerçeği mevcudiyetini koruyor. Bir kişi ile de bunun değişmesi mümkün değil.
Üzerinde durulan ve insanları da paniğe sevk ederek muhtemelen ucuzdan mal toplamaya yarayan, altın ya da dolar için ‘düşüyor’ algısı da farklı bir güldürü. Altının da doların da düştüğü yok.
Sonuçta 7,50’lerden çıkmış bir dolar kuru, 8,54’den 8,10 düzeyine geliyorsa bunun ismi düşme olmaz. Tahminen gerileme denilebilir. Lakin günün sonunda 7,50’dan çıktığı unutulmamalıdır. Tıpkı durum altın için de geçerli.
Ayrıyeten problemler tüm varlığıyla ortadaysa trendin üst yanlışsız olduğu da net bir biçimde gözleniyor. Lakin ne konuşuluyor? ‘Düşüyor.’ Hem düşen bir şey yok, hem de çözülmüş bir sorun yok.
Yapılanı tekrarlamaktan ibaret garip bir iktisat idaresi. Algıyı kurtarırsak sorunu aşarız. Algıyı kurtardınız diyelim. Pekala konuta ekmek götüremeyen, iş bulamayan, aldığı maaş geçinmesine yetmeyen milyonları ne yapacaksınız?
@cetinunsalantv
Para Tahlil
