Türkiye’nin üretim gücünden bahsedeceksek, küçük ve orta uzunluk işletmeler tartışmasız başlıklardan biridir. İstihdamdan dolaylı ihracata kadar bu noktaya yaptığınız her yanılgı, yüksek bir fatura olarak ülkenin önüne gelecektir.
Esasen bugüne kadar yanlış üstüne yanlış yapıldı. Evvel mali genişlemenin gerçekleştiği ve TL’nin çok kıymetli olduğu periyotta ithalata kurban edildiler. Tekrar o süreçte ayakta kalmak uğruna borçlu bir yapıya büründüler.
Yetmedi; yüksek maliyetlerle ünite karlarının her geçen gün eridiği ve birçoğunun ithalatçılığa ya da montaj üreticiliğine yöneldiği bir üretim yapısına neden olundu. Bitmedi, perakende satış noktalarının fütursuzca uygulamalarıyla tam bir kısır döngünün içine itildiler.
2008 krizinin akabinde borçluluk oranları daha da arttı. Her fırsatta müjde diye sunulan kredilerle borç batakları büyüdü. İş hacmi daraldıkça meselelerini dinleyip, gerçek tahliller üretmek yerine yeni kredilerle buluşturuldular.
Bunların içerisinde kaçı alabildi, kaçı alamadı başka bir tartışma konusu, lakin şu bir gerçek ki, BDDK’nın 9 Ekim 2020 tarihli bilgileri dikkate alındığında ticari ve öbür kredilerdeki takibe düşen fiyat 132 milyar 207 milyon TL oldu.
Piyasanın kendi içinde yarattığı cari hesap üzerinden batık oranı ise tam olarak bilinmiyor. Konkordato sürecinden de yeniden en çok KOBİ’ler darbe yedi. Pandemi sürecinde de rastgele bir takviye sağlanmazken, tek sunulan ötelenen borçları ve kredi imkanıydı.
Artık kredilerin taksit ödeme periyodu geldiğinde tekrar açmazları ile baş başa kaldılar. Pekala ne oldu? Ne yaşadıkları, niçin bu halde oldukları ve nasıl bu kısır döngüden çıkacakları tartışıldı mı? Hayır… Tekrar vergi ve prim yapılandırmasıyla mecali kalmayan firmalardan ödeme bekleniyor.
Kira ve günlük masraflarını karşılayamayanlara ise tekrar müjde ismi altında kredi sunuluyor. Bir tarafta kamu bankalarının geri ödenmesinin mümkün olmayacağı bilinerek dağıttığı ziyanına krediler, öte tarafta kirası ödemek için kredi kullananlar. İşte bu kısır döngü yalnızca Türkiye’nin üretim gücüne darbe vurur.
Kısa vadede piyasayı hareketlendirmek ve rahatlatmak mı istiyorsunuz? Bir endüstricinin, süreci anlattığım toplantıda sorusunun öncesinde lisana getirdiği şu talebi paylaşayım. Kredileri üreticiye verip daha çok batıracaklarına, perakendeciye versinler, fakat ödemelerin de zincirleme biçimde bu parayla yapılmasını sağlasınlar, piyasa nefes alır.
Perakende noktaları yüklü olarak yabancıların elinde. Yerli olanlar da onların çalışma düsturuyla ne yazık ki yıllardır üretici KOBİ’leri vadeleri açarak finansör üzere kullandı. Artık borcu geri ödeme vakti. Bir endüstricinin gördüğün fotoğrafı ve mümkün tahlili ise iktisat idaresi görmekten uzak. Zira dinlemiyorlar.
Yapılan tüm toplantılar icraatın içinden tadında monolog biçimde geçiyor. Yalnızca iktisat idaresi konuşuyor fakat taşın altında eli olana kelam hakkı verilmiyor. Artık tekrar kredi vaat ediyorlar. Ne için? Günlük harcamaları ve kira ödemelerini yapabilmeleri adına… Yani tekrar gayrimenkul bölümünün finansmanı peşindeler.
Meğer bizim güçlendirilmiş bir KOBİ fotoğrafı ortaya çıkarmamız gerekiyor. Bu da ölçüsüz kredi vererek olmaz. Lakin bataklığa batmışın omuzlarından içeri itmek manasına gelecek bu oyunla tehlikeli bir kulvara girersiniz.
Güçlenmiş, birleşmiş ve tahminen de yabancılarla pazarlık masasına oturacak KOBİ’lerin yok kıymetine satın alınmasına neden olacaksınız. Türkiye’nin gereksinimi olan ise onları birleştirerek, sermayelerini güçlendirerek, yabancı iştiraklerle dünya firması haline dönüştürmek.
Ancak zati bilançosu hasarlı bir firmayı, gözlerinizi kapatıp yine kredi batağına iterseniz, dün kamunun üretimden elini çekmesi üzere, KOBİ’leri de yabancılaştırır ya da iflas ettirirsiniz. Bunun sonucu da işsizlikten üretimsizleşmeye kadar bir dizi açmazı beraberinde önünüze getirir.
Çok yanlış bir noktadan sıkıntıya yaklaşılıyor. Bu yaklaşım tartışılmadıkça da yanlış üstüne yeni yanlışlar yapılıyor ve Türkiye ya üretimsizleşmeye koşuyor ya da KOBİ’ler, Pazar güçleriyle birlikte yarına yatırım yapan batılı ya da doğulu yabancı firmaların yemi haline getiriliyor. Çok yazık…
@cetinunsalantv
Para Tahlil
