Kaynak: Bloomberg, Nathaniel Bullard
Petrol uzmanları, onlarca yıldır tıpkı uzun vadeli varsayım zorluğuyla boğuşuyorlar: Gelecekte dünyadaki sıvı hidrokarbon rezervlerinin ne kadarının, nerede ve hangi eserlerde kullanılacağını bulmak.
Ve on yıllardır uzun vadeli görüş hayli tutarlıydı: Toplam olarak, iktisat ve nüfus büyüdükçe global talep de artıyor. Kısa vadeli trendler epeyce çalkantılı (mevcut petrol talebi Covid-19 sayesinde bir yıl öncesine nazaran günlük olarak 10 milyon varilden daha az), uzun vadeli grafik düzgün ve hareketli biçimde artıyor.
Petrol İhraç eden Ülkeler Örgütü ve Milletlerarası Güç Ajansı’nın en son iki uzun vadeli varsayımında de farkı sonuçlar ortaya çıkıyor. Talep artışının üst trendi kırlıyor. Petrol talebi, en muhafazakâr senaryolarda bile kısa müddette doruğa yaklaşıyor. Petrol İhraç eden Ülkeler Kurumu (OPEC) ve Memleketler arası Güç Ajansı (IEA), petrol talebinin 2040 yılına kadar artmaya devam ettiğini gösteriyor ve hatta OPEC 2045 talebinin 2040’a kıyasla mütevazi ölçüde azalacağını öngörüyor.
Daha da değerlisi, dramatik siyaset düzenlemeler nedeniyle, vakit zaman 2019 düzeylerinin altına düşen gelecekteki petrol talebi konusunda yarım düzine farklı varsayım mevcut. Bu sebeple, petrolün geleceğine yatırım yapan birtakım şirketler için petrol talebi yükselişi her vakit olduğu üzere gündemde.
IEA ve OPEC’in varsayımları yakından incelendiğinde “petrol talebinin yakında tepe yapmasından” fazlası var. Örneğin IEA, kömür yakıtlı elektrik üretiminin düşüşte olduğunu ve 2040 yılına kadar Sanayi Devrimi’nden bu yana birinci kere global güç arzının yüzde 20’sinden daha azını oluşturacağını kanaatinde. Bu düşüş çarpıcı görünse de nedeni durumun göründüğü üzere olmasından kaynaklanıyor. On yıl evvel, IEA’nin bu türlü bir durumu öngörmesi “akıldışı” olarak karşılanırdı. 2010 Dünya Güç Görünümünde bile, “kömürün global elektrik üretimin omurgası olmaya devam ettiği” savunuluyordu.
Teknoloji odaklı güç analistleri ve gözlemcileri için daha az rasyonle olarak karşılanan ve eşit derecede dramatik olan, IEA’nin bugün ve gelecekte en ucuz olarak gördüğü yakıt çeşididir. IEA genel müdürü Fatih Birol, güneş gücünün “dünya güç piyasalarının yeni kralı” olacağını belirtiyor.
OPEC’in ilgi alanı yalnızca petrolle sonlu olsa da kurumun gücün geleceği hakkındaki görüşüne yaratıcı olarak bakmakta yarar var. Bu bakış açısını daha evvel uyguladığımuzda, bir evvelki sefer petrol talebindeki artış bileşenlerinin karayolu nakliyeciliği, petrokimya ve havacılık üzere birkaç dalda büyük ölçüde çarpıtıldığını gözlemlemiştik. Covid-19, kimi pazarlarda petrokimya talebinde olduğu üzere karayolu nakliyatında da bir toparlanma oluştursa bile, bu sene havacılık bölümünü berbat vurdu. Daha da kıymetlisi, teknolojik gelişmeler, tıpkı güneş gücü dalının büyümesi ve gelişmesinin kömür için olan beklentileri değiştirmesi üzere, petrolün üstünlüğünü daha da kestirilemez hale getiriyor.
2020’de petrolün geleceğini düşünenlere karşı çıktığımız nokta, OPEC’in vakit içinde tercih ettiği tabirlere bakmak ve bunun petrolün geleceğini değiştiren faktörleri nasıl yansıttığını düşünmektir. Açıklamaları bir değer ölçüsü olarak düşünelim: Bir şeyden ne kadar çok bahsedilirse, o yıl gücün geleceği hakkındaki açıklama için değerli olma ihtimali de tıpkı ölçüde artar.
On üç yıl evvel, kısıtlı arz, artan talep, yüksek olan ve daha da yükselen petrol fiyatları periyodunda, çıkartılabilip piyasaya sunulabilecek petrol ölçüsü ve kaynaklarından Dünya Petrol Görünümünde her üç sayfada bir bahsediliyorken, teknolojiden daha az ve iklimden çok az bahsedilip, elektrikli araçlardan bahsedilmezdi.
2019 yılına gelindiğinde, teknolojiden kaynaklara oranla 3 kat daha fazla bahsedilmeye başlandı. Bu nedenle elektrikli araçlar kaynaklardan daha fazla, iklim de her ikisinden fazla bahsedildi. 2020 yılına gelindiğinde teknolojiden kelam edilmesindeki keskin düşüşü fark edebilirsiniz. Elektrikli araçlar ve teknoloji konusundaki kelam edilmeler kıymetli ölçüde azaldı, lakin şimdiye kadar bahsi açılmayan bir şeyden neredeyse 400 sefer bahsediliyor: Kovid-19 salgını. Bu durumda petrole göre, uzun vadeli trend olarak sayılan teknoloji ve elektrikli araçlardan daha az bahsedilmesi şaşırtan değil. Lakin uzun vadeli olarak akıllara gelen soru pandemi ile ilgili değil. Asıl soru teknoloji ve petrol talebinin yeni teknolojilere, kömürün güneş gücüne verdiği reaksiyon üzere, yapısal bir talpe gerilemesiyle karşılık verip vermeyeceğiyle ilgilidir.
Çeviri: Cem Cetinguc
ParaAnaliz Online Seminerler eğitmen takımı ve içerik bilgileri linkte
IBM Anketi: ‘Covid dijitalleşmeyi hızlandırdı’
FÖŞ: Doğalgaz Keşfi Türkiye’nin “Makus Kaderini” Değiştirir mi?
OECD’den 100 Milyar Dolarlık Vergi İhtilali
Para Tahlil
