TL üzerinde artan baskılar kriz ihtimalini güçlendirirken, ataklar üst üste geliyor. Deneme yanılma yoluyla kurda ateş tam söndü derken tekrar hareket başlıyor. Geçen hafta faiz indirimi gerçekleştiren Merkez atağından sonra BDDK’da TL’ye takviye için swap oranlarında tekrar artışa gitti. İki atılım de TL’ye yaramayınca BDDK artık de faal rasyosu denemesi yapıyor.
Uzun bir müddettir ekonomik kriz yaşayan Türkiye’de pandemiyle birlikte TL’deki kıymet kaybı artış göstermeye başladı. Merkez Bankası bile yaklaşık 2 yıldır PPK faizlerinde değişikliğe gitmezken sonunda TL için faiz silahını çekme kararı aldı. Fiili faizin esasen çift hanede olduğu süreçte gerçek faiz de böylelikle çift haneye ulaşmış oldu. Bu süreçte TL az da olsa kayıplarını geri aldı ancak yeni yükseliş önlenemedi.
Bunun üzerine Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) swap limitlerini yükseltti. Buradan da TL takviye bulamayınca BDDK bu sefer Etkin Rasyosu (AR) bedellerinde değişikliğe gitti. BDDK’nın resmi internet sitesinde yer alan Şura kararına nazaran, bankalarca hesaplanan AR’nin her ay sonu prestijiyle o aya ait aylık ortalaması mevduat bankaları için yüzde 95’ten yüzde 90’a düşürüldü. Kelam konusu bedel, iştirak bankaları için yüzde 75’ten yüzde 70’e indirildi. Bu kapsamda, AR’nin her ay sonu prestijiyle o aya ait aylık ortalaması mevduat bankaları için yüzde 90’ın, iştirak bankaları için yüzde 70’in altına düşmeyecek. Belirlenen yeni AR pahaları, 1 Ekim’den itibaren geçerli olacak. Baz alınacak karşıtlık oluşturan aşım fiyatı ise ilgili ay sonu prestijiyle AR kıymeti yüzde 90’ın altında olan mevduat bankaları ve yüzde 70’in altında olan iştirak bankaları için, rasyoyu sırasıyla yüzde 90 ve yüzde 70 seviyesine getirecek hissedeki değişim fiyatı olarak hesaplanacak.
Yapılan atılımları analistler de yorumlarken Ekonomist Prof. Dr. Burak Arzova “BDDK mevduat bankaları için yüzde 95 olan rasyoyu yüzde 90’a, iştirak bankaları için yüzde 75 olan rasyoyu yüzde 70’e indirdi. Etkin Rasyosu saçmalığı devam ediyor. Dozajı azaldı. Olağanlaşma bu değil” dedi.
Ekonomist Mahfi Eğilmez ise “İlk çıktığında yüzde 100 ve yüzde 80 idi, sonra yüzde 95 ve 75’e düşürülmüştü. Faal rasyosu uygulamasının yanlış olduğunu daha uygulamaya girmeden yazmıştık” diye yorumladı.
Eğilmez düzenlemeye ait bloğundan şu yorumları yaptı: “BDDK’nin düzenlemesinin geneline ait mevzuları bir yana bırakır da işin teknik istikametine bakarsak üzerinde durulması gereken üç sorun var. Bunlardan birincisi 2001 krizinin akabinde bankaların kaldıramayacakları risklere girmelerini önlemek emeliyle kurulmuş bulunan BDDK’nin bankaları risk üstlenmeye yönlendirme noktasına gelmesiyle ilgili. Buradaki sorun bankaların kredi vermeye zorlanmasıyla ortaya çıkacak batık kredilerin ne olacağı sıkıntısı. Bu zorlamayla açılan kredilerden batan olursa bunda bankaların sorumluluğu asgarî seviyede kalır. Kamu bankalarında bu türlü bir ziyan ortaya çıkarsa Hazine bunlara sermaye desteği yapacaktır. Bu durumda eşitliği sağlamak için özel bankaların bu biçimde açılacak kredilerden doğacak ziyanlarının da kamu eliyle tazmin edilmesi gerekir. Bankalara bu rasyoyu tutturamadıkları taktirde ceza verilecekse karşılığı da tazmin olmalıdır. Emsal halde bankaların bu biçimde zorlamayla açacakları kredilerin geri dönmemesi halinde karşılaşacağı likidite probleminin da Merkez Bankası tarafından çözülmesi gerekiyor. İkinci problem mevduat bankalarıyla iştirak bankaları ortasında yapılan ayrım. Bu türlü bir ayrımın yapılması gerçek değil. Sonuçta hedef şayet kredi verilmesini desteklemek ise bu alanda çalışan her türlü bankanın birebir şartlarla yönlendirilmesi gerekir. Şayet iştirak bankalarının mevduat bankalarından daha az menkul kıymet alabilmesi öngörülerek bir fark yaratılmak istenmişse o vakit çıkan oranın farklı uygulanması yerine denklemde örneğin menkul değerlerin çarpılacağı katsayı üzere katsayıların farklı yapılması çok daha manalı olurdu. Üçüncü problem zarurî karşılıklarla ilgili. Yapılan düzenlemeye nazaran bankaların topladığı bütün mevduat hesaba katılıyor. Halbuki bankalar topladığı mevduatın bir kısmını merkez bankasına mecburî karşılık olarak yatırdığı için mevduatın o kısmını krediye dönüştüremiyor. Burada bir de BDDK’nin bankaların kısa vadeli yükümlülükleri karşılamak için kasalarında bulundurmalarını istediği ismine disponibilite denilen ölçüleri da dikkate almak gerekiyor. Zira bankalar bunları da kredi olarak veremezler.”
Yazının Devamına Buradan Ulaşabilirsiniz
Para Tahlil
