Prof. Dr. Veysel Ulusoy ve Dr. Caner Özdurak’ın yaptığı araştırmaya nazaran, Türkiye iktisadında daima hale gelen bir sakinlik oluştu. Artan işsizlik, düşen kapasite kullanım oranları nedeniyle iktisat temel işleyiş düzeneğini unuttu ve demans hastalığına yakalandı.
Tahlillerini 2006 yılı ile 2020 Haziran bilgilerini kullanarak iki başka devirde yapan Ulusoy ve Özdurak, rahip Brunson krizi öncesi ve sonrası dataları inceleyerek enflasyonun davranış değişimini modelledikleri çalışmalarında çarpıcı sonuçlara ulaştı.
ŞOKLARA KALICI REAKSIYON VERİYOR
Tesir reaksiyon tahlillerine nazaran 2006-2018 temmuz tıpkı periyodunda kur atağı yaşanmadan evvelki periyoda bakıldığında enflasyonun kur ve sanayi üretimine gelen şoklara hudutlu düzeyde reaksiyon verirken kendi içsel şoklarına ve para arzındaki şoklara daha kalıcı ve yüksek düzeyde reaksiyon verdiği görüldü. Hem 2018 kur atağını hem de Covid-19 sürecini kapsayan periyotta enflasyonun kur, üretici maliyetleri ve tekrar kendi içsel şoklarına daha kalıcı ve geniş bir bantta reaksiyon verdiği görülüyor.
DAIMA SAKINLIK HALİ
2018 ağustos kur krizinde Merkez Bankası’nın tek seferde yükse bir faiz artışı ile atak yapmayarak vakte yaydığı ve palyatif tedbirlerle yönetmeye çalıştığı kur krizi swap süreçleri üzere daha da karmaşık araçlarla yüzdürüldü. Sonuç olarak pandeminin de gelmesiyle faizlerin de kamu bankalarını yarattığı ikincil kredi piyasaları ile yapay bir formda düşürülmesi sonucu taşıt, muhtaçlık, konut ve ticari kredi faizlerinin daima düşürülmesi ile tüketim odaklı bir ekonomik yapı oluşturuldu. Son devirlerde de Merkez Bankası net bir faiz artışı yapmak yerine gecelik faiz oranları ve karşılık oranlarıyla dolaylı ayarlar yaparak süreci yönetmeye çalışsa da iktisatta daima hale gelen bir sakinlik oluştu ve iktisat sürdürülebilir üretim ve istihdam kabiliyetini kaybetme noktasına geldi.
YÜKSEK KUR ARTIRIMLARIN HABERCİSİ
Ulusoy ve Özdurak kur hareketlerinin tüketim sepetinde direkt ithal edilen (otomobil vb.) malların fiyatlarına yansıyacağı ve döviz kurunun üretimde kullanılan ithal girdiler (enerji ve başka orta malları) yoluyla da enflasyonu etkileyebildiğini söz etti.
Kaynak: Cumhuriyet
Prof. Dr. Hakan Kara ile Söyleşi; Kredi genişlemesi dolar/TL’yi nasıl etkiliyor? MB hangi adımları atıyor?
Dr. Murat Kubilay: Buhrandan nasıl çıkılmaz?
Çetin Ünsalan Yazdı: ‘Ertelenen tüketime bakış’
Euler Hermes: Türkiye iktisadında riskler artıyor; TL’de taraf aşağı
Para Tahlil
