Ankara’daki siyasi telaffuz ve aksiyonun giderek, Ayasofya’nın yine mescide dönüştürülmesi üzere çekirdek muhafazakâr kesitlere hitap eden adımlarla çoğaltılması sürpriz üzere gelse de son kamuoyu yoklamaları nedenini ortaya seriyor.
O denli ya, bundan tam bir yıl evvel Ayasofya’nın tekrar mescide dönüştürülmesi talebini seslendiren yurttaşlara, Cumhurbaşkanı Erdoğan katı bir duruş sergileyerek, “Onun bizim için faturası çok daha ağırdır. Ben bir siyasi başkan olarak bu oyuna gelecek kadar istikametimi kaybetmedim” demişti.
Ne olmuştu ki bu duruş 180 derece değişmişti?
MetroPOLL Araştırma’nın ağustos ayındaki saha sonuçları, iktidarın siyasi telaffuz ve hareketteki çekirdek muhafazakarlara odaklanma nedeninin iktisat olduğunu söylüyor.
“Turkey’s Pulse, Turkey’s Economy & The Istanbul Convention” isimli araştırmada, ülkenin gidişatını iyi mi makus mü, nasıl gördükleri sorulan iştirakçilerin yüzde 62.3’ü “kötüye” yanlışsız olduğunu söylerken, MetroPoll Araştırma bunun 2011’den bu yana en yüksek bedellerden biri olduğuna işaret ediyor. “Kötüye gidiş” görüşünde olanların Türkiye’nin başkanlık rejimine geçtiği 2018’den itibaren son 5 yılda görülen en yüksek kıymetlerde seyrettiğini de not etmek gerekiyor.
Gidişatın “iyiye” gerçek olduğunu yanıtlayanların oranının Ağustos’ta yalnızca yüzde 23’lük bir dilimde olması kayda paha.
“Türkiye’nin en büyük sorunu nedir?” sorusuna cevapların yüzde 47’si “ekonomi”, yüzde 14’ü ise “işsizlik”. Iktisat toplamda yüzde 61’lik kıymetle birinci sırada, yüzde 13.6’lık “pandemi” karşılığının önünde.
İzleyen anket sorusu var ki o da “Kişisel olarak karşılaştığınız en kıymetli sorun nedir?” sorusuna verilen “Ekonomi” ve “işsizlik” karşılıklarının toplamı, 2016’dan beri giderek yükseliyor olması. Pandemi öncesinde Şubat’ta yüzde 69.8 üzere son 4 yılın en yüksek düzeyine çıkıyor. “Pandemi” ile “sağlık” cevapları nisan ayında yüzde 19.9 ve yüzde 8.3, toplamda yüzde 28.2 ile ikinci büyük sorun olarak ikinci sıraya yükseldiği için “ekonomi” ve “işsizlik” karşılığı toplamda yüzde 52.2’ye geriliyor. Haziran sonrasında da görülüyor ki; iktisat yine sorun olarak yükseliyor.
Iktisatta gelir kaybı ve yüksek enflasyon üzere meseleler refah kaybına yol açıyor. Bunun toplumda karşılığı gelen cevaplardan görülüyor. “Son bir yılda sizin yahut ailenizin ömür standartları/refahı nasıl değişti?” sorusuna verilen karşılıkların Türkiye’nin başkanlık rejimine geçtiği 2018’in ikinci yarısından sonra bozulduğu görülürken, “kötüleşti” diyenlerin oranı rekor yüksek düzeylerden birinde, yüzde 63.4’te.
Pekala, “bozuldu” diyenler bir sonraki seçimde davranışını etkileyecek mi? “Evet” diyenler yüzde 66.6’da. 2018 Haziran seçimlerinde AK Parti’ye oy vermiş olup hayat standardının “kötüleştiğini” söyleyenlerin yüzde 56.1 “evet, etkiler” diyor.
Karamsarlar güç kazanıyor
Pekala hayat standardı ya da refahları konusunda gelecekte ne bekliyorlar?
Karamsarlar çoğunlukta; “kötüleşecek” diyenler yüzde 56.6 iken, “iyileşecek” diyenler yüzde 14.4’te. Çarpıcı olan, Mayıs anketinden Ağustos anketine bu durumun süratle berbatlaşmış olması. “Kötüleşecek” diyenlerin oranının Mayıs’ta yüzde 39.5 iken, Haziran’da yüzde 42’ye, Ağustos’ta yüzde 56.6’ya tırmanması kayda kıymet. Olasıdır ki; pandemide karantina şartlarının gevşetilmesi sonrasında kendi ekonomik hayatlarında geleceğe umutla bakabilecek bir olağanlaşma göremiyorlar.
2018 parlamento seçimlerinde AK Parti ve MHP tercihinde bulunan seçmenlerin kabaca üçte biri, gelecekte kendisi ya da ailesinin ömür standardı ya da refahı için “kötüleşecek” diye bakıyor.
Benzeri tablo “Gelecek yıl Türkiye’nin ekonomik durumu nasıl değişecek?” meseleye verilen cevaplarda da gözleniyor. Bu soruya iştirakçilerin yalnızca yüzde 23.6’sı “iyiye” derken, yüzde 58’i “kötüye” demiş; bu karamsar bakış son beş yılın en yüksek bedeli. AK Parti ve MHP’ye oy vermiş iştirakçilerin kabaca üçte biri “kötüye gidişat” kanısında.
Çabucak şu soru akla geliyor; vatandaş iktisadın yönetiliş biçiminden, yöneteninden mutlu mu?
“Son periyotta ulusal iktisadın iyi mi berbat mü yönetildiğini düşünüyorsunuz?” sorusuna gelen karşılıkların yüzde 26.6’ı “iyi yönetiliyor” derken, yüzde 68.3’ü “kötü yönetiliyor” diyor.
Tekrar “can alıcı” noktası, 2018 Haziran seçiminde kullandıkları oylara nazaran AK Parti seçmeninin yüzde 54.5’i “iyi yönetiliyor” derken, yüzde 38.3’ü “kötü yönetiliyor” diyor. O seçimde oyunu MHP’ye kullanmış iştirakçilerin yüzde 57.8’i iktisadın makus yönetildiğini düşünüyor.
Ya ekonomiyi yöneten Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın performansı? “Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın iktisat idaresini ne derece başarılı buluyorsunuz?” sorusuna cevap şöyle; Yüzde 6’sı “çok başarılı”, yüzde 21.7’si “başarılı” olmak üzere iştirakçilerin toplamda yüzde 27.72’si muvaffakiyet hanesine yazmış.
Yüzde 29.5 “Başarısız” ve yüzde 34.8 “çok başarısız” olmak üzere toplamda yüzde 64.3’ü başarısız hanesine işaret etmiş.
2018’de AK Parti’ye oy kullanan iştirakçiler içindeki oran ise yüzde 56.1 muvaffakiyet hanesinde, yüzde 32.9 başarısız hanesinde yer almış. Yüzde 11.1’i ise ya cevap vermemiş, ya da “fikrim yok” demiş.
Pekala iktidar destekçisi MHP’de nasıl durum? 2018’de MHP’ye oy kullanan iştirakçilerin yüzde 35.5’i muvaffakiyet hanesinde, yüzde 54.8’i başarısız hanesinde kıymetlendirmiş.
“Doların durumu”
Aktüel döviz kuru yükselişine halkın bakışı enteresan sonuçlar içeriyor. Bununla günlük siyasi telaffuz ve hamaseti açıklamak mümkün.
“Doların yükselişinde hangi şu görüşü kendinize yakın görüyorsunuz?” sorusuna iki seçenek sunulmuş; birincisi, “hükümetin yanılgılı iktisat politikası”, ikincisi de “Yabancı güçlerin Türkiye üzerine oyunları”.
Hükümetin kusurlu siyasetleri münasebetini doların yükselişinde kendilerine yakın bulanların oranı yüzde 48.2
Dış güçlerin oyunu münasebetini doların yükselişinde kendilerine yakın bulanların oranı yüzde 43.2
Cevap vermeyen, fikri olmayanlar ise yüzde 8.5
Bu sorunun detaylarında bana çarpıcı gelen noktalar oldu. Örneğin, hükümetin yanılgısını bunda etken gören AK Parti’ye oy vermiş iştirakçilerin oranı yüzde 19.4 iken, MHP’lilerin oranı yüzde 30.5. Öteki taraftan “dış güçlerin oyunu” telaffuzunu benimseyen CHP’lilerin oranı ise yüzde 18.9
Reuters Araştırması: ‘İşsizlik ve tasa toplumu oluyoruz’
FÖŞ UYARDI: Salgın Krize Dönüşebilir! | Ekonomik Politik İstikrarı Bozabilir!
Euler Hermes: Türkiye iktisadında riskler artıyor; TL’de istikamet aşağı
Kasa talebi patladı, finansal sisteme inanç azalıyor!
Para Tahlil
