Dünya’da ve Türkiye’de besin enflasyonu toplumsal istikrarları bozuyor, halkın iktisat ve yönetenlerden duyduğu rahatsızlığı yükseltiyor. Bloomberg’e nazaran, dünyada besin fiyatları 1970’lerden bu yana (reel olarak) en yüksek seviyesini gördü. Bloomberg, besin fiyatlarının süratle yükseldiği devirlerde toplumsal karmaşanın da başgösterdiğini not etti.
T24 muharriri Yalçın Doğan’ın makalesinden yaptığımız alıntıda, besin enflasyonuyla uğraşın tarihine göz attık. BloombergHT’de ise perakendeciler günah keçisi olmaktan şikayet ettiler.
Tarım ÜFE’de %25’e varan yıllık yükseliş ve hükümetin çiftçiye gereğince maddi dayanak sağlamaması, besin enflasyonunun Türkiye’nin de bir numaralı gündem unsuru kalmaya devam edeceğini akla getiriyor. Hükümet bu badireyi aşmak için tehditten öbür bir prosedür bulamıyor.
Yalçın Doğan: Baskınlar, telefonlar
Besin fiyatları süratle artarken…
O kadar ki…
“Yandaş medya bile, dün yumurta fiyatlarındaki artışı manşetlere çıkartıyor.
Yandaş TV’ler dün meyve ve zerzevat fiyatlarındaki artışları, özel olarak yumurta fiyatlarındaki artışı ekranlarda tartışıyor”.
‘Reis’ ne kadar farkında bilemem lakin etrafı farkında ki…
Geçmiş aylarda olduğu üzere:
“- İş adamlarını telefonla arayarak, ‘fiyatları artırmayın’ tehdidinde bulunuyorlar.
Ya da, geçmişte olduğu üzere:
“Soğan ve patates depolarını polisle basarak, üreticileri tehdit ediyorlar”.
Son bir kaç gündür yeniden “bakkal, kasap manav baskınlarıyla” fiyatları denetim ediyorlar.
“Komik, hatta komik ötesi!..
İktisat siyasetlerinde çaresizlik!..
Fiyatların daha nasıl oluştuğunu bilmiyor, bunlar ne arz biliyor, ne talep, ne üretim!..
Üç yüz yıllık, beş yüz yıllık bilgilerden yoksun!..”
Ulusal Korunma Kanunu
Fiyat artışları Türkiye’de her iktidarın başını ağrıtıyor.
İkinci Dünya Savaşı şartlarında CHP iktidarı fiyatları dizginlemek maksadıyla bir yasa çıkartıyor:
“Milli Korunma Kanunu”.
Fiyatları hür bırakmayan, iktisadın her alanına devletin müdahalesini öngören bir yasa.
1940 yılında çıkartılan bu maddeyi Demokrat Parti 1955 ile 1960 ortasında kesintisiz uyguluyor.
Çok fiyat argümanıyla, satıcılara ceza getiriyor, vs.
Tam manasıyla “yasakçı bir zihniyet”.
Bugün bu türlü bir zorba yasa yerine, fiyat kontrollerine “fiili zorbalıkla” başvuruluyor.
O zorbalığın yanına, “TÜİK yöntemi enflasyon oranları” ekleniyor, gerçekle ilgisi olmadığını bilmeyen yok.
Kuyruklar ve kuyruklar
Bir orta, tekrar her vakit olduğu üzere, davullarla duyurulan bir öteki uygulamaya geçiliyor:
“Yine geçmiş yıllardan kalan ‘tanzim satışları’, besin eserlerinin devlet ve belediyeler eliyle daha ucuza satıldığı dükkânlar”.
Beşerler bu dükkânların önünde kuyruklar oluşturuyor, üç, beş kuruş daha ucuza almak için bir kaç kilometre yol tepiyor.
Erdoğan uzayıp giden bu kuyruklara “varlık kuyrukları” diyor.
Savaşa barış diyen, herkesle hengame sonucu tek başına kalınca, dış siyasetteki yalnızlığa “değerli yalnızlık” diyen, pak şovlara “terörist” damgası vuran bir zihniyetin:
“Yokluktan oluşan kuyruklara varlık kuyrukları” demesi çok olağan.
BloombergHT: “Her enflasyon verisinden sonra günah keçisi perakendeciler oluyor”
Besin Perakendecileri Derneği Lideri Galip Aykaç enflasyon sayıları açıklandığında günah keçisinin daima perakendeciler olduğu algısının değişmesi gerektiğini söyledi.
Bloomberg HT’ye konuşan Aykaç hal ve market fiyatları ortasındaki fahiş fiyat farkının üretim ve üretim maliyetlerinden kaynaklandığını belirtti. Aykaç, “Enflasyonla ilgili her açıklamadan sonra bir günah keçisi aranıyor o da her seferinde perakendeci zincirleri için kullanılıyor. Bu durum ülke olarak yapmamız gereken birtakım ödevleri yapmamamızdan kaynaklanıyor. Temel sebep üretimin planlı formda yapılamayışı, üretim maliyetlerinin yüksek oluşudur. Antalya’dan gelen zerzevat meyvenin İstanbul’a geliş fiyatı 2.5 lira bu kabul edilebilir değil. Pandemi ile lojistikle ilgili önemli bir sorun var” dedi.
“Aşırı rekabet var fiyatlar uygun”
Perakendeciler fiyatlar konusunda bir şey yapamayacağının altını çizen Aykaç, “Perakendecilere gelene kadarki kısımda bizim yapabileceğimiz şey yok. Biz alış fiyatına bakıyoruz üstüne operasyonel masrafları ek edip bir ölçüde kâr koyarak piyasaya sunuyoruz. Burada da çok rekabet var bu yüzden fiyatlarda son derece uygun gidiyor” dedi.
“Yanlış algının ortadan kalkması lazım”
Enflasyonla ilgili yanlış bir algının olduğunu ve bunun değişmesi gerektiğini belirten Aykaç, “Yıllık 55 bin ton zerzevat ve meyve üretimine sahipiz, yüzde 30- 35’i fire olarak ayrılıyor. 35-37 bin ton ortasında satılabilir meyve ve zerzevatın yüzde 15’ini perakendeciler satıyor geri kalan pazarlara, manav, otel üzere yerlere gidiyor. Yüzde 15’lık kısmı ile ne yaparsanız yapın enflasyonu üst çıkaramazsınız. Bu yanlış algının ortadan kalkması lazım” diye ekledi.
CHP’den ihtar: SGK ve vergi borcu affı uzatılsın
Çetin Ünsalan Yazdı: Herkese haciz mi uygulayacaksınız?
Gıda’da yeni artırımlar tasası
Para Tahlil
