İki gün evvel FÖŞ Holding Genel Finans Koordinatörü şahsımın karşısına gelerek, “Müjde Kıymetli İdare Şurası Liderim, Haziran ayında tarihi kar yaptık” dedi. Çabucak poposuna tekmeyi basıp, yerine Sevgili Abim Sedat Peker’in önerdiği bir ismi vazifeye başlattım. Zira, bana Haziran’da kazandığım para lazım değil. Bana, yılın son çeyreğinde para kazanıp kazanmayacağımı anlatan bir müdür lazım.
1 Eylül’de açıklanan ikinci çeyrek GSYH istatistikleri de haber değil. Ortadan nerdeyse 3ay geçmiş, kim öle kim kala.
Uygar ülkelerde istatistik kurumları çeyrek kapandıktan bir ay sonra süreksiz bir GSYH kestirimi yayınlar. Sonra eksik datalar tamamlandıkça, bu iddiası revize eder. Zira, GSYH iddiaları karar vericiler için çok kritiktir; ve ismi üstünde “karar verici” konumunda olan kişi ve komiteler TUIK’in keyfi yerine gelsin diye 3 ay beklemez.
Pekala, ikinci çeyrek GSYH raporundan hiçbir şey öğrenemez miyiz? Öğreniriz bittabim ki. En kıymetli ders de hükümetimizin iktisadın “E”sinden anlamadığı; ve propaganda yapacağım diye işsiz ve fakir vatandaşı güzelce kızdırması.
Sevgili Liderim Erdoğan diyor ki:
“Bugün açıklanan ikinci çeyrek büyüme sayısı Türk iktisadının dinamizmini, üretim gücünü ve dayanıklılığını bir kere daha ispat etmiştir. Türkiye, yılın ikinci çeyreğinde yüzde 21,7 ile dünyada en süratli büyüyen ikinci iktisat oldu. Büyüme sayıları üretim iktisadı olduğumuzu göstermektedir. İhracattaki başarımızın tesiriyle cari açığımız düşüşünü sürdürerek 30 milyar doların altına geriledi. İstihdam ise son 35 ayın en yüksek düzeyine ulaştı. Türkiye’yi evvel 2023 gayeleri sonra 2053 ve 2071 maksatlarıyla buluşturmak için gece gündüz çalışıyoruz”.
Kıymetli Baş Karar Vericim, bunları söylüyorsun da, halk sana sormaz mı: “Benim cebime giren para %20 büyümedi, pastayı kim yedi?”
Pastayı kimin yediğine yanıt verip, iktisadın geleceğini anlatmaya başlayayım. İngiltere’de araştırma yapan kıymetli ekonomist Cem Oyvat’ın twitter tahlili pasta sorusunu çabucak açıklıyor:
“Cem Oyvat (University of Greenwich and Greenwich Political Economy Research Centre):
Bugün açıklanan GSYH bilgileri, gelir dağılımının emek bölümü aleyhine bozulmaya devam ettiğini gösteriyor. Büyük ölçüde baz tesiri ile olan %21.7 büyümenin yalnızca 4.6 puanı işgücü ödemelerine gitmiş.
İşgücü ödemelerinin ulusal gelirdeki hissesi ise düşmeye devam ediyor”.
İşte buna K formunda ekonomik toparlanma denir. Fakirleştirici büyüme denir, parazit kapitalizmi denir.
Biz geleceğe bakalım. Evvel olumlu gelişmeleri irdeleyelim ki, sonra vuracağım acı darbeler güzelce can yaksın.
Bu sene dış açık problemimiz olmaz. Aşağıdaki tabloda güç ve altın dışı dış açığı görüyoruz. Ulusal gelire oranla çok cüzi bir sayı. Toplam cari açık ise herhalde GSYH’nin %2’si boyutlarına daralacak. Pekala, bu iddia ulusal ve yerli iktisada muvaffakiyetle geçiş yaptığımızın işareti mi? Keşkem, lakin cari açık vermiyoruz, zira bu döviz kurundan ithalat yapacak nefes kalmadı. Cari açık vermiyoruz, zira onu finanse edecek kadar dünya borç vermiyor bize.
İkinci artı ihracat ve bununla ilişkili olarak imalat sanayi üretimi. Eğer muhalif değil, muzur olsaydım, size aşağıdaki aylık ihracat-ithalat grafiğini gösterip: “Yalan, ihracat yavaşlıyor” derdim.
Lakin Temmuz Bayram ayı, datayı ne kadar kılçıktan arındırsanız da, yeniden izi kalıyor. Onun yerine yıllık bilgileri tercih ederim. İhracatta 12 ayda %11 civarında artış sağlanmış. Bu dünya koşullarında harkulade. Aşağıda verdiğimi Euro-bölgesi imalat sanayi PMI’ın 50’nin üstünde seyretmesi ihracat ivmesine dayanak verecek.
Gelelim kötülere. Öncelikle, iktisat şahlanıyor da, tüketici itimadı daima düşüyor—BloombergHT Ağustos tüketici itimadı aşağıda. Acaba neden? Bana sorarsanız büyüme vatandaşın cebine yansımıyor. Enflasyon almış başını gitmiş ve 2ci yılda da salgın idaresinde birebir yanılgıyı yapıyoruz: Ekonomiyi ayakta tutmak için, hadiselerin tırmanmasına seyirciyiz.
Her ne kadar TCMB iç talep güçlü seyrediyor dese de, anketler yıl ilerledikçe zafiyetin baş göstereceğini tabir ediyor. Örneğin, MUSIAD SAMEKS Ağustos’ta 4.5 puan gerilerken, iç talep göstergesi hizmetler 50’nin altına düştü. Yani, hizmetlere olan talep daraldı.
Bu daralmayı TEPAS Ağustos perakende inanç anketi de doğruluyor: “TEPE, Ağustos 2021’de bir evvelki aya nazaran 0,4 puanlık, bir evvelki yılın tıpkı devrine nazaran ise 2,0 puanlık azalışla -17,2 puan kıymetini aldı. TEPE’nin geçen yıla kıyasla azalışında geçtiğimiz 3 ayda işlerin durumu göstergesindeki kötüleşme ile mevcut stok seviyesinin olağanın üzerinde olduğuna yönelik değerlendirmelerin artması tesirli oldu”.
Natürel ki, en berbatı de enflasyon. TCMB ve hükümet yılın son çeyreğinde sadece baz tesiri yordamıyla düşecek TÜFE’yi bize dez-enflasyon diye pazarlama niyetinde. Halbuki, çekirdek enflasyon %15-16 düzeyine çivilendi. Bu lakayt ve gevşek iktisat siyasetleri sürerse, sırdaki barem %20’ler. Ondan sonrası 1990’lara geri dönüş. Üstelik, bahsettiğim TUIK’in resmi enflasyonu. Size aşağıda bir grafik vereceğim. Betam ve TUIK kira enflasyonu ortasındaki farka bakın. İstediğiniz mal yahut hizmet kümesini seçin, özel kesimdeki STÖ’nün ve araştırma kuruluşlarının anketlerine bakın, TUIK 2 standart sapma geriden geliyor.
Yılın son çeyreğinde
–Küresel para basma furyası sürat kesecek.
—TL fiyatlamasında başta ABD’yle aramızdaki ihtilafların patlak vermesi dahil politik gelişmeler fiyatlanacak.
–Bu bağnaz aşı aykırılığı sürerse, salgın önlenemeyecek.
–Erken seçim duyumları gerçek bölümün istihdam ve yatırım iştahın kesecek.
–Turizmin canlandırıcı tesiri bitecek.
İktisat bir defa daha o durağan, kimseyi mutlu etmeyen temposuna geri dönecek. Daha da berbatı, artık büyüme sürat kesse de, enflasyon basamak basamak yükseliyor. Bu fenomenin ismini hepimiz öğrendik: Stagflasyon.
İktisat, göçmenler, Mafya, mala çökme ve akıldışı siyasetlerle uygunca köhneleştirildi. Bina güçlendirme filan kaldırmaz. Yıkıp yine yapmak lazım.
FÖŞ anlattı: Değişen İstihdam Pazarında Yer Bulmak
Çetin Ünsalan Yazdı: ‘Artık büyüdünüz’
Para Tahlil