Vatandaşın alım gücündeki erime ve kendisini finanse edemez hali bir yanda, borçlarını ödeyemez duruma düşmesi öte yanda dramatik manzaralar ortaya çıkıyor. Yıllarca geliri güdükleştiren, sarfiyatı arttırılan, bunu da muhtaçlık kredisi ve kredi kartıyla finanse etmesi istenen beşerler çok tehlikeli bir kademeye geldi.
Hatırlayacaksınız hesapsız borçlandırma, bu kredilendirme üzerinden de baskılı kur ile ithal eserlerine satış imkanı verme siyaseti, 2008 krizinde musluğun kesilmeye başlamasıyla birlikte iflas etti.
Ortada bir heveslendirerek yine coşkulanmak istense de, cin şişeden çıkmıştı. Yıllarca çakma enflasyon ile geliri azaltılan beşerler, artık borçlarını kapatmanın kaygısına düştüler. Bu hedefle da kredi kartlarından para çekerek bir öbür kredi kartı borcunu ödemeye çalıştılar. Olmadı…
Hepsi birden patlayınca, muhtaçlık kredileri devreye girdi. Süreç içerisinde işini ya da gelir seviyesini kaybetmeye devam eden tüketici gereksinim kredilerini de patlattı. Akabinde düzmece alışverişlerle kredi kartı kapatma hareketleri devreye girdi. Elbette onun da sonu yoktu ve çıkmaz sokak yeniden kendisini belirli etti.
Yetmedi bu kere de ‘borçlarınızın tümünü bize getirin temizleyelim, yalnızca bize borçlanın’ basamağına gelindi. Ama ödeme şartlarında fazla bir şey değişmeyince, borç batağı daha da büyüdü. Ne yazık ki bu sarmal, üçüncü sayfa haberlerin, manşetlere taşınmasına kadar ulaşan toplumsal bir tramvayı da beraberinde getirdi.
Bir tarafta artan hata hadiseleri, cinnet geçiren beşerler, intihar edenler, öte yanda patlayan ekonomik nedenli boşanmalar işi içinden çıkılmaz duruma sürükledi. Günün sonunda geldiğimiz noktada 26 milyon 154 bin icra belgesi, 720 milyar TL’yi aşan tüketici borcuyla karşı karşıya kaldık.
Birden fazla insan yaptığı yanılgıyı, sokulduğu sarmalı anladı ancak çok geç oldu. Geçinmek bir yana, borcunu ödemek için, yine borçlanmaya çalışma tasası ise devam etti. Her vakit lisana getiririm. Borçlu olmak, yoksul olmaktan daha berbattır.
Yoksul iseniz soğan ekmek yersiniz günü kurtarırsınız. Lakin borçluysanız, aybaşında bir banka gelip kapınızı alacağı için çalar. Gerçekten yaşanan da bu… Hadise yalnızca vatandaş seviyesinde değil. Esnaftan fabrika sahiplerine kadar herkes borcunu döndürmenin telaşı ve ne yazık ki çaresizliği içinde yaşıyor.
Son olarak Yeşilçam sinemalarında gördüğümüz meskendeki eşyaları satma etabına geldik. Meskendeki eşyayı satarak günü geçirme bahtınız var. Lakin Mersin Zafer Çarşısı’ndaki durumu ortaya koyan haber, çok daha kronik ve tehlikeli bir basamağa gelindiğini gösteriyor.
Güç durama düşen esnaf, çekini senedini ödemek için rafındaki malı yok kıymetine spotçulara satıyor. Yani bir manada rafındaki malı, borcunu ödemek için bozduruyor. Durum artık tüketiciye sıçradı. Spotçulara akın eden beşerler 5 üniteye alıp borçlandıkları eserleri, 3 üniteye elden çıkararak borçlarını ötelemeye çalışır hale geliyor.
Bu tam tabiriyle vatandaşın gelecekteki gelirini bozdurması manasına gelir. Yani piyasa tabiriyle çek kırma gibisi bir gelir kırdırma. Muhtemelen kredi notları perişan haldeki beşerler, yeni kredi bulamayınca bu yola başvurmaya başlıyorlar.
İşte tam da tehlike burada beliriyor. Kimsenin yarın iş garantisi olmayan bir ortamda bu borçlanma çeşidi birkaç gerçeği önümüze getirir. Birincisi daha çok spota düşen mal ile birlikte piyasadaki fiyat gerçekleşmelerinin büsbütün kırılması ve gerçek dal içindeki ödemeler istikrarının daha da bozulması…
İkincisi büsbütün açmaza düşen vatandaşın borçlarını son çareyle ödemesi mümkün olmadığından, bankalardaki kuşkulu alacak ve icralık evrak sayısının patlaması… Üçüncüsü yasa dışı tahsilât yollarının ortam bularak, büyük dramların ve hataların yaşanması…
Aslında daha büyük yan tesirleri de var lakin söylemeye dilim bile varmıyor. Artık vatandaşın durumu bu noktaya gelmiş, esnaf da tüketici de gelirini bozdurur duruma düşmüş ve siz hala başarılı iktisat palavrası anlatıyorsunuz o denli mi? Bu haraç mezat gelir satma ortamında buna söylenecek tek bir kelam var. Haydi canım sen de…
@cetinunsalantv
Para Tahlil
