Fed Bilançosunda Rezervlerin Yaratımı, Yok Edilişi ve Sterilizasyonu
Not: Teknik ve sıkıcı bir yazıdır. Ömr-ü hayatınızda faydasını göremeyebilirsiniz.
Not: Special thanks to Sabri Öncü ve @vefinans
Fed Bilançosunun Varlıkları
Kaynak:https://www.federalreserve.gov/releases/h41/current/
Securities held outright : Tahviller : 7.5 trilyon dolar [Kendi içinde ayrılıyor ben hepsine tahvil diyeceğim]
Loans : Krediler :86 milyar dolar
Repurchase agreements : Repo : 0
Varlık tarafının en kıymetli kalemleri (01.07.2021 tarihinde) bu kalemlerdir.
Fed Bilançosunun Yükümlülükleri
Kaynak:https://www.federalreserve.gov/releases/h41/current/
Currency in circulation : Dolanımdaki Para : 2.1 trilyon dolar
Reverse repurchase agreements : Zıt Repo : 1 trilyon dolar
U.S. Treasury, General Account : Hazine Hesabı : 734 milyar dolar
Other (13): Yabancı merkez bankalarının Fed’deki mevduatları: 299 milyar dolar
Reserve balances with Federal Reserve Banks : Rezervler : 3.8 trilyon dolar
Yükümlülük tarafının en değerli kalemleri (01.07.2021 tarihinde) bu kalemlerdir.
Fed, Rezervleri Nasıl Yaratır ?
Bunun üç yolu var:
1- Direkt piyasadan tahvil alır.
2-Repo süreci yapar.
3- Kredi verir.
Kaynak:https://fred.stlouisfed.org/release/tables?rid=20&eid=1193943
Aşağıdaki grafik bize 2009’dan bu yana brüt rezervlerin ne kadar arttığı söylüyor. Brüt dememim nedeni az sonra rezervleri azaltan faktörleri de göreceğiz. Sonrasında iki datanın netleştirilmişini rezervler hesabında izleyeceğiz. O tarihten bu yana 6 trilyonluk brüt rezerv artışı olmuş.
Kaynak:https://fred.stlouisfed.org/graph/?id=WOFSRBRBC,# [Assets: Other Factors Supplying Reserve Balances]
Aşağıdaki grafik bize 2009’dan bu yana brüt rezervlerin ne kadar azaldığını söylüyor. Rezerv emen faktörler, 2009’dan bu yana 3 trilyonluk rezerv emmiş.
Kaynak:https://fred.stlouisfed.org/graph/?id=WTFORBAFL,# [Liabilities and Capital: Other Factors Draining Reserve Balances: Total Factors, Other Than Reserve Balances, Absorbing Reserve Funds]
Sonuç olarak; rezervlerin 2009’dan bu yana yaklaşık 3 trilyon arttığını söyleyebiliriz.
Kaynak:https://fred.stlouisfed.org/graph/?id=WRBWFRBL,# [Liabilities and Capital: Other Factors Draining Reserve Balances: Reserve Balances with Federal Reserve Banks]
Artık varlık tarafında rezerv yaratan başat ögelere bakalım !
Tahvil alımı [ 7 trilyon ]
Krediler [-106 milyar ]
Repo [-80 milyar]
Rezervlerdeki artış istikametindeki DEĞİŞİMİN kaynağı nedir sorusunun yanıtı geliyor.
Bu grafiği vakit sekmesinde daraltmaya başladığınızda, tahvil alımlarındaki değişmenin rezervlerin artmasındaki başat öge olduğu göreceksiniz. Biraz daha başı çalışan okur/öğrenci, fakat tahvillerdeki değişim ile rezervlerdeki değişim tıpkı değil ? sorusunu soracaktır. Tıpkı okura, bilançonun yükümlülük tarafında bu rezervleri emen kalemlerin olduğunu hatırlatmak isterim. Burada odaklandığımız nokta, rezervlerin nasıl yaratıldığı.
Fed, Rezervleri Nasıl Yok Eder ?
Bunun üç yolu var:
1- Direkt piyasaya tahvil satar.
2-Dolanımdaki para ölçüsünü artırır.
3- Repo tarih bitiminde yeni repo ihalesi açmaz.
Burada,2009 başındaki repo küçük repo müdahalesi ve 2019 Eylülünde yapılan repo müdahalesi haricinde , repo için diyebileceğimiz bir şey yok. Tahvil alımına daima devam edildiği ve tahvil satılmadığını biliyoruz. Geriye dolanımdaki para ölçüsü kalıyor. 2009’dan bu yana 1.2 trilyon para basılmış. Bu kadar rezervde yok edilmiştir.
Kaynak:https://fred.stlouisfed.org/graph/?id=WCICL,# [Liabilities and Capital: Other Factors Draining Reserve Balances: Currency in Circulation]
Fed, Rezervleri Nasıl Sterilize Eder ?
En kıymetli yolları:
1- Hazine hesabının artmasıyla (Hazine borçlanır yahut vergi toplar) [627 milyar]
2- Aksi Repo kaleminin artmasıyla [ 967 milyar]
3-Yabancı merkez bankalarıyla yapılan repo süreçleriyle [289 milyar]
2009’dan bu yana baktığımızda rezervleri emen en değerli ögenin zıt repo sonrasında hazine hesabı ve son olarak yabancı merkez bankalarıyla yapılan repo süreci olduğunu görüyoruz.
SONUÇ
2009 yılından bugüne kadar (01.07.2021) rezervleri artıran faktörleri ve rezervleri azaltan faktörleri inceledik. Alt kalemlere geldiğimizde; rezervleri artıran başat faktörün tahvil alımları olduğunu, rezervleri yok eden başat ögenin sirkülasyondaki paranın artışı olduğunu ve rezervleri emen en kıymetli ögenin zıt repo olduğunu gördük.
Dr. Engin YILMAZ
Ankara
Not: Bu hususta daha detaylı (Türkiye ekseninde) bir çalışma için https://www.researchgate.net/publication/342637770_NEW_MONETARY_ANALYSIS_TOOL_THE_DAILY_LIQUIDITY_DATASET
Para Tahlil
