Hazine ve Maliye Bakanlığı, Mayıs 2021 Merkezi İdare Bütçe Gerçekleşmeleri Raporu’nu yayımladı. Bu raporda bütçe sarfiyat ve gelirlerinin Mayıs ayı gerçekleşmeleri, hem cari yıl hem de bir evvelki yıl bütçeleri içindeki hisseye nazaran karşılaştırılıyor. Bütçe masrafları, memleketler arası standartlara (GFS) uygun olarak hazırlanan Analitik Bütçe Sınıflandırmasındaki “Ekonomik Sınıflandırma” baz alınarak gözlemlenebiliyor.
Bu yıl 1,3 trilyon TL’lik bütçe masraflarının öne çıkan kalemleri çabucak hemen her yıl olduğu üzere cari transferler, işçi sarfiyatları ve borç faiz masraflarıdır. En dar kapsamlı masraf kalemi, bütçe sarfiyatları içindeki hissesi ortalama %1-3 aralığında olan sermaye transferleridir. Fakat Mayıs ayında daha evvel rastlanmayan halde bu kalemde bir hareketlenme var.
Sermaye transferleri 2021 yılı birinci çeyrekte 2020 yılı birinci çeyreğe göre %46 artmıştı. Mayıs 2021’de ise 2020 Mayıs ayına göre %151 artış gerçekleşti. Bütçe ödeneklerine nazaran gerçekleşme oranı 2020 yılında %8,3 iken 2021 yılında %16 oldu.
Sermaye transferleri, karşılıksız olarak yapılan bir bütçe masrafıdır. Kişi yahut kurumların bina vb inşaat işi, ulaşım aracı, makine-demirbaş üzere sermaye niteliğindeki harcamalarını karşılamak için yapılan ve vergi gelirlerimizle finanse edilen bütçemizden yapılan kaynak aktarımlarıdır.
Tariften da görüldüğü üzere bu transferler karşılıksızdır ve bu ay sanki hangi kurumlara transfer gerçekleşti? Kamu hesaplarındaki şeffaflık ile ulaşılabilen evraklar sayesinde birtakım tespitlerde bulunabilirim:
Bu transferler yurtiçine ve yurtdışına gerçekleştirilir. Yurtiçi sermaye transferleri; öncelikle kamu ekonomik ünitelerine (Genel/Özel Bütçeli Yönetimler, Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar, Lokal İdareler, SGK, KİT, Döner Sermaye, Fonlar, kamu bankaları) yöneliktir. Bu kamu ekonomik ünitelerinin dışında kalan öteki kamu kurumlarına, özel teşebbüslere, STK’lara, vakıf üniversitelerine, hane halklarına vb. yapılan sermaye transferleri de vardır. Ayrıyeten Türk Kültür Varlığının Korunması ve tanıtımına, siyasi tanıtıma, Gençlik Hizmetleri ve Spor Vilayet Müdürlüklerine, Kalkınma Ajanslarına, üniversite ve kamu kurumu ile savunma ve uzay sanayii Ar-Ge projeleri dahil çeşitli proje masraflarına transfer yapılır.
Yurtdışı sermaye transferleri de dış ülkelere (KKTC ve öbür ülkeler), milletlerarası kurum ve kuruluşlara yahut yurtdışında bulunan eğitim kurumlarına (Türki devletlerdeki üniversiteler gibi) sermaye birikimi maksadıyla yahut sermaye nitelikli mal ve hizmetlerin finansmanı emeliyle karşılıksız olarak aktarılır.
Münasebetiyle bir mali yılda sermaye transferi alabilecek kurum sayısı 253 adettir. Yurtiçi transferler, yurtdışı transferlerden birkaç kat daha fazladır. Transferler tüm bu kurumlar aracılığıyla gerçekleştirilir ve bu kurumların ayrıntı hesap planlarında görülür.
2021 yılının birinci dört ayında geçen yıla nazaran TÜBİTAK’ın desteklediği Ar-Ge projelerinin yürütülmesiyle gerçekleştirilen sermaye transferleri ön planda iken, Mayıs ayında Etraf ve Şehircilik Bakanlığı’nın KÖYDES projeleri için sermaye transferleri ön plana çıkmış durumda. Bu transfer ilgili bakanlığın sermaye transferi ayrıntı kodundan izlenebiliyor. Ayrıyeten pandemi nedeniyle Mayıs ayı içinde verilen hibeler de yeniden ilgili bakanlığın ayrıntı kodlarında mevcut.
Yazının tamamı burada.
Para Tahlil
