Sovyet periyodundan kalma bir araba fabrikasını Rusya’nın COVID-19 aşısı olan Sputnik V’i üretecek bir tesise dönüştürmek işin kolay kısmıydı. Moskova tarafından aşıyı üretmeleri için seçilen R-Pharm ve öbür özel Rus şirketler için asıl sorunu yetişmiş çalışan ile yanlışsız ekipmanı bulmak ve yüksek ölçekli üretime geçmek teşkil ediyor.
Aşının Rusya dışında tanıtımını yürüten Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, Mart ayında yurt dışından 700 milyon doz sipariş alındığını açıkladı. Fakat Rusya, Reuters tarafından yapılan hesaplamaya nazaran 12 Mayıs prestijiyle yalnızca 66 milyon doz aşı üretebildi. Bunun 30 milyon dozu ihracata ayrıldı.
Bilgiler, Rusya’nın her ay yüzlerce milyon doz aşı üreten Pfizer ve AstraZeneca’nın gerisinde kaldığını gösteriyor. Lakin dört üretici şirketten yetkililer ve üretim sürecine hakim iki yetkiliyle yapılan görüşmeler, Sputnik V aşısını üretmenin ve mevcut üretimi hızlandırmanın ne kadar kuvvetli olduğunu ortaya koydu.
50’DEN FAZLA ÜLKEYE GÖNDERİLECEK
Bu problemler, aşıyı kendi tesislerinde üretmeyi planlayan ülkeler için de ikaz niteliğinde. Bu ülkeler aşılama programları için gerekli aşıları bulmak için Rusya’ya güveniyorlar. ABD ve Avrupa ülkeleri yalnızca kendi vatandaşlarını aşılamaya odaklanmasıyla ortaya çıkan boşluğu Rusya doldurdu. Moskova, Latin Amerika’dan Asya’ya kadar 50’den fazla ülkeye aşı göndereceğini açıkladı.
Lakin Moskova’nın bu ülkelere aşı göndermekte gecikmesi, Rusya’nın yerini Çin ile ABD’nin almasına yer hazırlıyor. Aşının yurt dışında pazarlanmasından sorumlu olan Rusya Direkt Yatırım Fonu (RDIF), ülke dışındaki yeni üreticilerin devreye girmesiyle Sputnik V’in üretim kapasitesinin arttığını belirtti. RDIF, Reuters’a yaptığı açıklamada 2021’de 800 milyon kişiyi aşılayacak dozda aşı üretmeyi planladığını belirterek, “Tedarik anlaşmalarındaki taahhütleri gerçekleştirmeye yönelik kararlılığını ortaya koyduğunu” söz etti.
RDIF, Avrupa Birliği’nde 50 milyon kişiyi aşılama teklifinin geçerli olduğunu ve aşının Avrupa ilaç düzenleme kurumundan onay alacağını ümit ettiğine belirtti. Rusya Sıhhat Bakanlığı, imalatçılar tarafından ana sınırlarıyla belirtilen üretim zorlukları hakkındaki sorulara karşılık vermedi.
REFERANS EŞLEŞMEZSE ÇÖPE GİDİYOR
R-Pharm’ın Moskova’daki 27 bin metrekarelik yeni fabrikasında, aşı için hücre yetiştiren 200’den fazla biyoreaktör bulunuyor. CEO Alexei Repik Reuters’a yaptığı açıklamada, R-Pharm’ın aşı üretimini sıfırdan öğrendiğini ve biyoreaktörlerden sonuç almanın “gözleri kapalı” çalışmaya benzediğini söyledi.
ADENOVİRÜS DİZAYNINDAN KAYNAKLI
İKİNCİ DOZU ÜRETMEK DAHA SIKINTI
Bu sisteme nazaran aşı insanlarda soğuk algınlığına yol açan virüsün yapay olarak değiştirilen bir tipi üzerinden tesir gösteriyor.
ASTRAZENECA’DAN YARDIM TALEBİ
Morozov, Reuters’ın sorularına karşılık verdikten sonra yaptığı ikinci bir açıklamada üretimin son bir ay içinde hayli arttığını, teknik meselelerin çözülmesiyle birlikte on milyonlarca doz aşının üretildiğini tabir etti. Rusya’nın aşı stratejisi hakkında bilgi sahibi iki kaynak, Rus yetkililerin üretim sıkıntısını çözmek için, yeniden farklı adenovirüsler üzerine heyeti aşı üreten AstraZeneca’dan yardım istediğini aktardı. İnsan denemeleri ve “karıştır-eşleştir” çalışmaları birkaç ülkede devam ediyor.
Çift doz aşının yanı sıra bedellendirilen öbür seçenek de “Sputnik Light” ismi verilen, Sputnik V’in kolay üretilen birinci dozundan oluşturulan tek dozluk bir aşı. Pharmasyntez CEO’su Vikram Punia, iki doz değil yalnızca tek dozluk aşıları üretmek için müsaade beklediğini, kalite denetimi için birinci partiyi 3 Mayıs’ta gönderdiğini söz etti.
EKİPMAN VE TECRÜBELİ ÇALIŞAN EKSİKLİĞİ
RDIF, sorulara cevap olarak Rus aşısının her iki bileşeninin de vaktinde üretildiğini ve teslim edildiğini açıkladı. Aşı üretim ekipmanlarına dünya genelinde oluşan ağır talep de Rus üreticilerin işini zorlaştırdı. Sputnik V’in en büyük üreticisi olan Generium, başka büyük üretici Biocad ile birlikte var olan tesislerini aşıyı üretmek için tadil etti.
Üretimi artırmak için yeni fabrikaların yapılması gerekecek. Generium, Mart ayındaki açıklamasına nazaran yılda 200-300 milyon doz aşı üretecek yeni bir fabrika inşa etmeye başladı. Pharmasyntez için ise en büyük sorun tecrübeli çalışan bulmaktı. İki doz aşı üretimi, farklı üretim yerleri ve takımları gerektirdiği için çalışan bulmayı zorlaştırıyor. Punia, “Ekipman alabiliriz, yeni tesisler inşa edebiliriz. Fakat biyoteknoloji işinde en değerli varlık tecrübeli çalışanlar. Bizde de onlardan çok fazla yok” dedi.
Sözcü/Reuters
Para Tahlil
