Modern Para Teorisi Nedir ? (Bölüm1)

03.03.2021 tarihinde EDX üzerinden Bill Mitchell tarafından verilen “Modern Para Teorisi” kursunun özetidir.

EDX üzerinden Bill Mitchell tarafından verilen kurs büsbütün fiyatsızdır.Kursun giriş sayfası aşağıdaki üzeredir.

Kaynak:https://learning.edx.org/course/course-v1:NewcastleX+MMT101x+1T2021/home

1.Hafta / 1.2 Hane Halkı Analojisi

İnsanların yaptığı en büyük kusurlardan biri, hane halkı ekonomisiyle ile devletin yürüttüğü iktisat siyasetini birbirleriyle özdeşleştirmektir. Basitçe; “hane halkının kendi bütçesini yönetmesini, bir devletin kendi bütçesini yönetmesiyle” eş bedel tutma durumudur. Bu kanıya sahipseniz şunu düşünürsünüz “Hane halkı bütçesini yönetirken ne yapıyorsa devlette tıpkı şeyleri yapmalıdır“.

Hanehalkı olarak harcama yapmanız için elinizde bir gelirinizin olması gerekmektedir. Diyelim ki elinizde hali hazırda gelir yok. Sırasıyla; daha evvel yaptığınız tasarruflarınızı kullanırsınız, olmadı elde avuçta ne varsa satarsınız, baktınız o da kalmadı, masraf borçlanırsınız.Bunları hepsini bir bütün olarak düşündüğünüzde, finansal bir kısıt içinde olduğunuzu anlarsınız.

Kaynak :Week 1 – Achieving Economic Literacy/1.3 Ground Zero 01:44

Çok hoş, hane halkının finansal kısıtı olduğunu anladınız. Sorun, bu kısıtın devlet için de geçerli olduğunu düşündüğünüz vakit başlıyor. Alışılmış, burada bahsedilen güçlü devlettir. Güçlü devlet, belirlediği para ünitesini kendi hudutları içerisinde tüm nakdî süreçlerde kullandırmayı başaran devlettir. Meksika devletinin resmi para ünitesi peso’dur. Meksikalılar tüm süreçlerinde (yatırım da dahil) bu parayı kullanıyorsa, bu devlet güçlü devlettir.

İşte bu güçlü devlet sınıfına giren devletlerin ” finansal kısıtları” yoktur. (Tabii, sonsuz da değildir.)

Kaynak :Week 1 – Achieving Economic Literacy/1.3 Ground Zero 02:20

Devletlerin, hane halkı üzere bir kaynağa/gelire sahip olma zorunlulukları yoktur. Devletlerin harcama yapmak için vergi toplamaları yada borçlanmaları gerekmez.(Kanunen bir kısıt olduğu için vergi toplar ve borçlanırlar.)

Kaynak: Stephanie Kelton / Deficit Myth, s:99

Bu bahiste, Stephanie Kelton’un Deficit Myth kitabını öneririm. Kim sıkıntısı ki, heterodoks ekonomistlerden birinin kitabı best seller olacak. Kelton’un kitabında daima yapılan vurgu, üstteki kolay grafikle açıklanabilinir. Amerikan hazinesi evvel harcama yapabilir sonra vergiler yoluyla harcadığını piyasadan toplayabilir. (Dikkat, ABD uygulamasında, kanun nedeniyle harcama yapılması için vergi toplanması ve borçlanma yapılması gerekiyor) Kelton, bu kanun hususunun kaldırılarak devletin iktisat üzerinde daha faal olmasını istiyor.

1.Hafta / 1.3 Terkip Yanılgısı (The Fallacy of Composition)

Bu kısımda 1929 krizi ve Keynes ön plana çıkıyor. 1929 krizinin tahliline yönelik klasik argümanların neden yanlış olduğu belirtiliyor.

Keynes, birey için geçerli olanın, tüm bireylerin toplamı içinde geçerliği olacağı görüşünü, terkip yanlışı olarak isimlendirmektedir. Bunu da tasarruf paradoksuyla anlatmaktadır. Klasik iktisatçıların krizler karşısındaki tahlil yolu ; fiyatların düşürülmesi ve devletin daha az harcama yapmasıdır. Bu fikre sahip klasik iktisatçılara nazaran; birey daha az harcama yaparsa(tasarruf), geliri artacaktır. Tüm bireyler tasarruf yapmaya başlarsa ne yazık ki gelir artmayacaktır. Zira bir kişinin geliri bir oburunun harcamasıdır. Yada kolaylaştıralım; diyelim ki tüm bireyler tasarruf etmeye başladı, firmaların ürettiği mallara olan talep düşecek ve firmalar personel çıkartmaya başlayacaktır.

Klasiklerin bu saçmalığı devlet katına da ulaşınca, iş zıvanadan çıkar. Devlet de birebirini yapmalıdır. Daha az harcamalıdır(tasarruf). Bu başla krizden çıkılamayacağını Keynes anlatmıştır. Keynes’e nazaran, bu mantık ekonomiyi fasit bir dairenin içine sokmaktadır. Hatta ismini koyalım “deflasyonist bir fasit daire”.