2021 Yılı Türkiye Ekonomisi Yönelik Düşüncelerim

Koronavirüs sebebiyle Hükümetler mali teşviklerle, Merkez Bankaları ise para siyaseti adımları ile bu tahribatı en aza indirmeye çalıştı. Dünya’da düşük enflasyon ve sıfıra yakın ya da negatif faiz yer alırken Türkiye gerek Dünya’da gerekse G20 ülkeleri içerisinde epey karamsar bir tarafta kaldı. Bilhassa G20 ülkeleri içerisinde Arjantin’i saymadığımız vakit en yüksek faiz ve enflasyon oranına sahip ülke pozisyonunda olmamız, 2021 yılına ait atılması gereken adımların daha çabuk sonuca ulaşmasına yönelik sabırsızlıkları beraberinde getirmektedir.

• Türkiye İktisadına yönelik 2021 yılı dinamiklerinde Faiz ve Enflasyon teması ana başlık olarak kalmayı sürdürecek mi?
• Faiz ve Enflasyon teması dışında Türkiye’yi hangi hususlar meşgul edecek?
• Dünya 2021 yılını geçiş devri olarak görürken Türkiye bu sürece dâhil olabilecek mi?
• Dünya sisteminde Koronavirüs ile birlikte yaşanılan değişim Türkiye’nin lehine mi yoksa aleyhine mi dönüşecek?

Üstte yer verdiğimiz sorular eşliğinde Türkiye İktisadına yönelik genel niyetlerime makalemizin kalan kısmında aktaracağım. Lakin burada bir hatırlatma yapmak istiyorum. Türkiye’ye ait beklentileri incelemeden evvel Dünya’da neler oluyor, 2021 yılında Dünya İktisadında hangi gündem unsurları ön plandadır sorularının yanıtları için hazırlamış olduğum yılın birinci makalesini (2021 Yılı Dünya İktisadına Yönelik Düşüncelerim!) incelemeyi ihmal etmeyiniz.

Dünya İktisadına ait niyetlerimi incelediğinizi varsayarak Türkiye İktisadına yönelik beklentilerimi yazmaya başlayabilirim.

Başlangıçta öncelikle yılın başından yılın tüm sürecini iddia etmek kadar hayalci bir yaklaşım olamayacağını unutmamak gerekir. Bu sebeple de ilgili iddiaların yıl içerisinde birçok defa revize edileceği göz arkası edilmemelidir. Zira şuan itibariyle görmüş olduğumuz meseleler yeni periyotta çok farklı bir anlayışa bürünebilir ve farklı problemler eklenerek piyasanın algısını değiştirebilir. Örneğin 2020 yılına başlarken Koronavirüs ve bu virüsün ülke ekonomilerine verdiği ziyan kestirim edilmemişti. Bu sebeple de bu çalışmayı oluştururken ki hedefim, sizlere şuan ki bilinen gündemler ışığında yol haritasının nasıl olabileceğine yönelik fikir sahibi yapmak isteyişimdir…

Sizleri daha fazla sabırsızlandırmadan artık Türkiye iktisadına ait niyetlerimi aktarmak istiyorum.

Türkiye İktisadına yönelik niyetlerimi izah ederken yurtiçi ve yurtdışı gündem başlıkları olarak ikiye ayırmak gerekiyor. Zira Türkiye’nin içinde bulunmuş olduğu ekonomik ve politik / jeopolitik meselelerin tahlilinde tek başında yurtiçi gündem kâfi görünmemektedir. Bilhassa çok daha iyimser bir senaryo için küresel taraftaki gelişmelerinde lehimize olması gerekmektedir. Bu sebeple de yurtiçi dinamikler öncesinde Türkiye İktisadına yönelik dikkat edilmesi gereken küresel başlıklara değineceğim.

Türkiye, 2020 yılında ülke bağımsızlığını ve güvenliğini sağlayabilmek ismine atmış olduğu adımlar sebebiyle ABD ve Avrupa Birliği üzere Türkiye için kıymeti yüksek partnerlerle uyuşmazlık yaşamıştır. Bu uyuşmazlıklar, yaptırım sloganı ile gündemimizi meşgul ederken 2021 yılında ilgili ülkeler ortasındaki bağlantılarımız, makro-ekonomik göstergelerde bozulmalara mı sebep olacak yoksa mümkün iyileştirmeyi hızlandıracak mı üzere soruların karşılıkları için kritik bir rol oynamaktadır.

İngiltere ile gerçekleştirilen özgür ticaret muahedesi cari açık tarafında olumlu bir başlangıç olmakla birlikte TCMB Lideri ile Hazine ve Maliye Bakanı değişiklikleri sonrasında piyasa dostu görünümündeki iletiler, bu bildirilerin harekete dönüşmesi ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın dünya ülkelerine verdiği şeffaf, demokratik ve batı normlarını benimseyen ıslahat iletileri 2021 yılı başında umutların güçlenmesini sağlamaktadır. Lakin sürecin jeopolitik tema hassasiyeti sebebiyle Doğu Akdeniz ve Libya konusunda Avrupa Birliği, S400 – F35 dinamikleri ile de ABD ile olan irtibatı yılın birinci yarısında gündemi meşgul edecektir.

İktisat tarafında itimat veren iletiler ile Türk Lirasına olan inancın TRY pariteler ve Borsa endeksleri üzerindeki kıymetli bir tesir bıraktığını gördüğümüz 2020 son kısmın 2021 yılının genelinde de devam edebilmesi için AB ve ABD başlıklarında ölçülü bir siyasetin tesirini sürdürmesi zaruridir. ABD tarafında Başkanlık koltuğuna oturacak olan Biden için her ne kadar Çin ile çaba konusu ana odak noktası olabilecekken Türkiye’ye ait mümkün yaptırım kararı da 20 Ocak 2021 tarihinde misyonu devralacak Biden’ın Sayın Erdoğan ile yapacağı mümkün görüşme belirleyici olacaktır.

İhracatımızın en güçlü 5 ülkesinin Avrupa olduğu düşünüldüğünde ticaret alanında değerli iyileşme gerçekleştirilmesi için AB ile uyumlu bir siyasetin izlenmesi, Koronavirüs ile uğraşta daha faal bir rol oynanması içinse hem AB hem de ABD ile daha uyumlu bir siyaset oluşturulması gerektiğini göz gerisi edilmemesi gerekmektedir.

Ferdî niyetim, ABD ve AB ile birlikte yapılacak görüşmelerde muhtemel sert kararların bilhassa iktisat tarafında alınmayacağını, Türkiye’nin bu süreçte müspet diyaloğuna devam ederek ülkeler ortasındaki ilgilerde ortak noktada buluşulacağı ihtimalini bir adım önde olabileceğidir.

AB ve ABD ile ilgili süreçleri değerlendirirken 2021 yılının birinci çeyreği epey kıymetli olacaktır. Çünkü AB yaptırım ertelemesi sürecini Mart 2021 tarihine taşırken bu müddet zarfında Şubat 2021 tarihinde NATO Tepesi ve AB Konseyi’nin 18 Mart 2016 tarihinde başlayan bu yıl bitecek Göç Mutabakatı ile ilgili Ocak 2021 sonunda gerçekleştireceği görüşme, mevcut yaptırımlara ait takip edilmesi gereken vakit dilimleridir. ABD’nin yeni Lideri Biden’ın NATO doruğunda olacağı ve bu doruğun AB üyesi 21 üyeyi de kapsadığı düşünüldüğünde, Türkiye’ye ait muhtemel değerlendirmelerin sıcak geçeceği bir devir olacağını söyleyebiliriz.

Türkiye’nin yıllardır sığınmacılar konusunda almış olduğu ve hayranlık uyandıracak kararı, Ocak ayı tamamlanırken AB Kurulu ile yapılacak Göç Mutabakatı konusu için muhtemel yaptırım görünümünü zayıflatmaktadır. Zira Avrupa Birliği sığınmacı konusunda istekli değiller ve ek olarak Koronavirüsün dünya iktisadı ve insan sıhhati üzerinde yarattığı yıkım, bilhassa de yaşlı nüfusunun daha yükte olduğu Avrupa üzerindeki önemli tesiri, AB’nin yaptırım konusunda Türkiye’ye ziyan verecek bir yaklaşıma imza atacak seviyeye geçme ihtimali zayıflamaktadır. ABD tarafında da Çin ile uğraşın ana odak noktası olacağı düşünüldüğünde, Biden’ın ekonomik yaptırımlardan fazla Trump üzere savunma tarafındaki muhtemel yaptırımlarla süreci devam ettirme isteğinin bir adım önde olduğunu söyleyebilirim. Ek olarak giderayak Trump’ın İran tarafında oluşturduğu risk ve bu riske yönelik gelen haber akışları, Biden’ın Türkiye dışında odaklanacağı meselelerin artmasını sağlamıştır.

Türkiye mahsus AB ve ABD muhtemel yaptırım sürecine yönelik yurtdışı gündem unsurlarını bu biçimde izah etmiş oldum. Artık Türkiye İktisadına yönelik yurtiçi gündem unsurlarına odaklanabiliriz.

Dünya’da düşük enflasyon ve sıfıra yakın ya da negatif faiz yer alırken Türkiye gerek Dünya’da gerekse G20 ülkeleri içerisinde hayli karamsar bir tarafta kaldı. Bilhassa G20 ülkeleri içerisinde Arjantin’i saymadığımız vakit en yüksek faiz ve enflasyon oranına sahip ülke pozisyonunda olmamız, 2021 yılına ait atılması gereken adımların daha çabuk sonuca ulaşmasına yönelik sabırsızlıkları beraberinde getirmektedir.  Ülkeler ortasında Enflasyon ve Faiz tarafında hangi durumdayız sorusunun yanıtında üstte yer verdiğimiz tabloyu inceleyebilirsiniz. Bu tablo “Trading Economics” sitesindeki bilgiler dikkate alınarak derlenmiştir.

2021 yılına ait Türkiye İktisadında iyileştirilmesi gereken hayli ağır göstergeler kelam bahsidir.

Faiz ve Enflasyon konusunda gerek 2021 bilhassa de 2023 amaçlarına uyulması için verilecek gayret,

Enflasyon ile gayret konusunda Besin ve Tarım konusunda rasyonel adımların atılıp atılmaması,

Dış borçlar sebebiyle borcun finansmanına ait arayışlar,

TCMB rezervinin eski haline geri dönmesi,

Kurumların kredibilite kayıplarının önüne geçilmesi ve Türkiye’nin yatıcım cazibe merkezi olması için yapısal ıslahatların hayata geçmesi,

Koronavirüs sebebiyle bozulan ekonomik aktiviteyi minimumda tutmak ve atılacak muhtemel adımlarla 2022 ve 2023 yılına daha umut veren bir bakış yakalatmak,

Borç Yiğidin Kamçısıdır lakin denetim edebilmek şartıyla…

684 milyar dolar büyüklüğe sahip Türkiye’nin Dış Borcu 422 milyar dolardır.

Bu borcun 124 milyar doları kısa vadeli, kalan 298 milyar $ kısmı ise uzun vadeli borç olarak kaydedilmiştir.

Dış borcun GSYİH oranı yüzde 62‘dir.

422 milyar dolar dış borcun 239 milyar doları özel kesim, 163 milyar doları kamu kesiti ve kalan 20 milyar dolar ise TCMB’nin borcudur.

2021 yılında ödenmesi gereken kısa vadeli borç ölçüsü 59 milyar dolar olarak kaydedilmiştir.

Bu borcun 25 milyar dolarlık kısmı Kamu Bölümü, kalan 34 milyar dolarlık kısmı ise Özel Dal olarak kaydedilmiştir.

Rasyonel siyasetlerin oluşturulması durumunda borç bir formda ödenir ödenmesine lakin Türkiye’nin en büyük 20 iktisadından düşme tehlikesi göz arkası edilmemelidir. Türkiye’nin birinci 10 iktisadı içerisine girme hayali mevcutken en büyük 20 iktisadının dışına çıkma ve bir alt lige düşme ihtimali sizi bilemem lakin benim uykularımı kaçırmaktadır. Umuyorum ki Türkiye 2021 yılında atacağı rasyonel adımlarla bu niyetin değişmesine imkan tanır. Bu ortada mevzuya ait ayrıntı isteyenler 09 Aralık 2020 tarihinde yayımlanan Independent Türkçe sayfasını ziyaret edebilir.